พระอภิธรรมปิฎก กถาวัตถุ [20. วีสติมวรรค] 4. ติรัจฉานกถา (197)
สก. เทวโลกเป็นภูมิของสัตว์ดิรัจฉานใช่ไหม
ปร. ไม่ควรกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
สก. สัตว์ดิรัจฉานมีอยู่ในหมู่เทวดาใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. ในหมู่เทวดานั้น มีแมลง ตั้กแตน ยุง แมลงวัน งู แมลงป่อง ตะขาบ
ไส้เดือนใช่ไหม
ปร. ไม่ควรกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[870] ปร. สัตว์ดิรัจฉานไม่มีในหมู่เทวดาใช่ไหม
สก. ใช่
ปร. ช้างประเสริฐชื่อว่าเอราวัณ ยานทิพย์เทียมด้วยม้าพันตัวมีอยู่ในหมู่
เทวดานั้นมิใช่หรือ
สก. ใช่
ปร. หากช้างประเสริฐชื่อว่าเอราวัณ ยานทิพย์เทียมด้วยม้าพันตัวมีอยู่
ในหมู่เทวดานั้น ดังนั้น ท่านจึงควรยอมรับว่า สัตว์ดิรัจฉานมีอยู่ในเทวโลก
[871] สก. สัตว์ดิรัจฉานมีอยู่ในเทวโลกใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. ในเทวโลกนั้น มีพวกผูกช้าง พวกผูกม้า พวกตะพุ่นหญ้า พวกผู้ฝึก
พวกทำอาหารสัตว์ใช่ไหม
ปร. ไม่ควรกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
สก. ดังนั้น สัตว์ดิรัจฉานจึงไม่มีในเทวโลก
ติรัจฉานกถา จบ
พระอภิธรรมปิฎก กถาวัตถุ [20. วีสติมวรรค] 5. มัคคกถา (199)
5. มัคคกถา (198)
ว่าด้วยมรรค
[872] สก. มรรคมีองค์ 5 ใช่ไหม
ปร.1 ใช่2
สก. มรรคมีองค์ 8 คือ สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ สัมมาสมาธิ พระผู้มี
พระภาคตรัสไว้แล้วมิใช่หรือ
ปร. ใช่
สก. หากมรรคมีองค์ 8 คือ สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ สัมมาสมาธิ พระผู้มี
พระภาคตรัสไว้แล้ว ท่านก็ไม่ควรยอมรับว่า มรรคมีองค์ 5
สก. มรรคมีองค์ 5 ใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. พระสูตรที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ว่า
บรรดามรรค มรรคมีองค์ 8 ประเสริฐที่สุด
บรรดาสัจจะ สัจจะ 4 ประเสริฐที่สุด
บรรดาธรรม วิราคธรรม3 ประเสริฐที่สุด
บรรดาสัตว์สองเท้า4 พระตถาคตผู้มีพระจักษุ5
ประเสริฐที่สุด
มีอยู่จริงมิใช่หรือ
ปร. ใช่
เชิงอรรถ :
1 ปร. หมายถึงภิกษุในนิกายมหิสาสกะ (อภิ.ปญฺจ.อ. 872/312-313)
2 เพราะมีความเห็นว่า เมื่อว่าโดยตรงแล้ว มรรคมีองค์ 5 เท่านั้นมิใช่มีองค์ 8 โดยอ้างว่า สัมมาวาจา
สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะเป็นจิตตวิปปยุต (ไม่ประกอบด้วยจิต)จึงไม่จัดเป็นมรรค เป็นเพียงวิญญัติรูป
ไม่ใช่เจตสิก ซึ่งต่างกับความเห็นของสกวาทีที่เห็นว่า มรรคทั้ง 3 ดังกล่าวมาเป็นมรรค สัมปยุตด้วยจิต
เป็นเจตสิก (อภิ.ปญฺจ.อ. 872/312-313)
3 วิราคธรรม หมายถึงนิพพาน (ขุ.ธ.อ. 7/54)
4 สัตว์สองเท้า หมายถึงมนุษย์ (ขุ.ธ.อ. 7/54)
5 จักษุ หมายถึงปัญญาจักษุ (วิ.อ. 3/13/17), ดูเทียบ ขุ.ธ. (แปล) 25/273/117
