พระอภิธรรมปิฎก กถาวัตถุ [6. ฉัฏฐวรรค] 7. อากาโสสนิทัสสโนติกถา (59)
สก. อากาศเป็นสภาวธรรมที่เห็นได้ใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. เพราะอาศัยจักษุและอากาศ จึงเกิดจักขุวิญญาณใช่ไหม
ปร. ไม่ควรกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
สก. เพราะอาศัยจักษุและอากาศ จึงเกิดจักขุวิญญาณใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. พระสูตรที่ว่า เพราะอาศัยจักษุและอากาศ จึงเกิดจักขุวิญญาณ มีอยู่
จริงหรือ
ปร. ไม่มี
สก. พระสูตรที่ว่า เพราะอาศัยจักษุและรูป จึงเกิดจักขุวิญญาณ1 มีอยู่จริง
ใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. หากพระสูตรว่า เพราะอาศัยจักษุและรูป จึงเกิดจักขุวิญญาณ
มีอยู่จริง ท่านก็ไม่ควรยอมรับว่า เพราะอาศัยจักษุและอากาศ จึงเกิดจักขุวิญญาณ
[464] ปร. ท่านไม่ยอมรับว่า อากาศเป็นสภาวธรรมที่เห็นได้ ใช่ไหม
สก. ใช่
ปร. ท่านเห็นช่องของต้นไม้ 2 ต้น ช่องเสา 2 ต้น ช่องลูกดาล ช่องหน้าต่าง
มิใช่หรือ
สก. ใช่
ปร. หากท่านเห็นช่องของต้นไม้ 2 ต้น ช่องเสา 2 ต้น ช่องลูกดาล
ช่องหน้าต่างได้ ดังนั้น ท่านจึงควรยอมรับว่า อากาศเป็นสภาวธรรมที่เห็นได้
โอกาโสสนิทัสสโนติกถา จบ
เชิงอรรถ :
1 ดูเทียบ ม.มู. (แปล) 12/400/431, ม.อุ. (แปล) 14/421/479
พระอภิธรรมปิฎก กถาวัตถุ [6. ฉัฏฐวรรค] 8. ปฐวีธาตุสนิทัสสนาติอาทิกถา (60)
8. ปฐวีธาตุสนิทัสสนาติอาทิกถา (60)
ว่าด้วยปฐวีธาตุเป็นสภาวธรรมที่เห็นได้ เป็นต้น
[465] สก. ปฐวีธาตุเป็นสภาวธรรมที่เห็นได้ใช่ไหม
ปร.1 ใช่2
สก. ปฐวีธาตุเป็นรูป เป็นรูปายตนะ เป็นรูปธาตุ เป็นสีเขียว สีเหลือง สีแดง
สีขาว เป็นวิสัยแห่งจักขุวิญญาณ กระทบที่จักษุ มาสู่คลองจักษุได้ใช่ไหม
ปร. ไม่ควรกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
สก. ปฐวีธาตุเป็นสภาวธรรมที่เห็นได้ใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. เพราะอาศัยจักษุและปฐวีธาตุ จึงเกิดจักขุวิญญาณใช่ไหม
ปร. ไม่ควรกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
สก. เพราะอาศัยจักษุและปฐวีธาตุ จึงเกิดจักขุวิญญาณใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. พระสูตรที่ว่า เพราะอาศัยจักษุและปฐวีธาตุ จึงเกิดจักขุวิญญาณ มี
อยู่จริงหรือ
ปร. ไม่มี
เชิงอรรถ :
1 ปร. หมายถึงภิกษุในนิกายอันธกะ (อภิ.ปญฺจ.อ. 465/220)
2 เพราะมีความเห็นว่า มหาภูตรูป 4 เป็นสภาวธรรมที่เห็นได้ด้วยตาเปล่า ซึ่งต่างกับความเห็นของสกวาที
ที่เห็นว่า ธาตุที่ไม่มีสี เห็นไม่ได้ ต้องมีสีเท่านั้นจึงจะเห็นได้ (อภิ.ปญฺจ.อ. 465/220)
