ที่มาของข้อมูล : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับ มจร.
MCUTRAI Version 1.0
พระไตรปิฎกเล่มที่ 37 อภิธรรมปิฎกที่ 04 กถาวัตถุ
พระอภิธรรมปิฎก กถาวัตถุ [1. มหาวรรค] 1. ปุคคลกถา
พระอภิธรรมปิฎก
กถาวัตถุ
_____________
ขอนอบน้อมพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
1. มหาวรรค
1. ปุคคลกถา
ว่าด้วยบุคคล
1. สุทธสัจฉิกัฏฐะ
ว่าด้วยสภาวะที่แท้จริงล้วน ๆ1
1. อนุโลมปัจจนีกะ
อนุโลมปัญจกะ
[1] สกวาที2 ถามว่า ท่านหยั่งรู้บุคคล3 ได้โดยสัจฉิกัฏฐปรมัตถ์4 ใช่ไหม5
ปรวาที6 ตอบว่า ใช่7
เชิงอรรถ :
1 หมายถึงตอนที่ว่าด้วยการซักถามถึงปรมัตถธรรมโดยไม่เกี่ยวข้องกับโอกาส กาล และอวัยวะ (องค์ธรรม
ย่อย เช่น ขันธ์ 5)
2 สกวาที หมายถึงพระเถระนิกายเถรวาท ซึ่งยึดหลักคำสอนเดิม ไม่มีการประยุกต์เปลี่ยนแปลงเพิ่มเติมหรือตัด
ทอนพระพุทธพจน์ตามมติที่ประชุมสังคายนาครั้งที่ 1 ซึ่งมีพระมหากัสสปเถระเป็นประธาน (วิมติ.ฏีกา 1/38)
3 บุคคล ในลัทธิของปรวาทีหมายถึงอัตตา สัตตะ หรือชีวะ (อภิ.ปญฺจ.อ. 1/129)
4 สัจฉิกัฏฐปรมัตถ์ แยกเป็น 2 คำ คือ สัจฉิกัฏฐะ + ปรมัตถะ คำว่า สัจฉิกัฏฐะ แปลว่า สภาวะที่แท้จริง
เป็นได้ทั้งสมมติสัจและปรมัตถสัจ ส่วนคำว่า ปรมัตถะ แปลว่า สภาวะขั้นสูงสุด เป็นปรมัตถสัจอย่างเดียว
ได้แก่ สภาวธรรม 57 คือ ขันธ์ 5 อายตนะ 12 ธาตุ 18 อินทรีย์ 22 ซึ่งก็หมายถึง ปรมัตถธรรม 4 คือ
จิต เจตสิก รูป นิพพาน แต่ในที่นี้ ปรวาทีใช้คำ 2 คำนี้ในความหมายรวมกันว่า ความจริงแท้ขั้นสูงสุด
(อภิ.ปญฺจ.อ. 1/129-130, องฺ.เอกก.อ. 1/170/86-87)
5 คำถามนี้มีใจความว่า ท่านเห็นว่า บุคคลมีอยู่จริงใช่ไหม
6 ปรวาที หมายถึงภิกษุในนิกายอื่นนอกจากนิกายเถรวาท ในที่นี้หมายถึงภิกษุในนิกายวัชชีปุตตกะ
นิกายสมิติยะ และพวกอัญเดียรถีย์ที่ถือสัสสตวาทะ (อภิ.ปญฺจ.อ. 1/129)
7 เพราะมีความเห็นว่า บุคคลมีอยู่อย่างเที่ยงแท้ถาวร
