พระอภิธรรมปิฎก ปุคคลบัญญัติ 5. ปัญจกอุทเทส
30. บุคคลผู้เป็นสมณะไม่หวั่นไหว บุคคลผู้เป็นสมณะเหมือนดอกปทุม
บุคคลผู้เป็นสมณะเหมือนดอกบุณฑริก บุคคลผู้เป็นสมณะ
ผู้ละเอียดอ่อนในหมู่สมณะ (190)
จตุกกอุทเทส จบ
5. ปัญจกอุทเทส
หมวดว่าด้วยบุคคล 5 จำพวก
[11] บุคคล 5 จำพวก คือ
1. บุคคลผู้ต้องอาบัติและเดือดร้อนทั้งไม่รู้ชัดตามความเป็นจริงซึ่ง
เจโตวิมุตติปัญญาวิมุตติอันเป็นที่ดับไปโดยไม่เหลือแห่งสภาวธรรม
เหล่านั้นที่เป็นอกุศลซึ่งเป็นบาปอันเกิดขึ้นแก่ตนจำพวก 1 บุคคลผู้
ต้องอาบัติแต่ไม่เดือดร้อนทั้งไม่รู้ชัดตามความเป็นจริงซึ่งเจโตวิมุตติ
ปัญญาวิมุตติอันเป็นที่ดับไปโดยไม่เหลือแห่งสภาวธรรมเหล่านั้นที่
เป็นอกุศลซึ่งเป็นบาปอันเกิดขึ้นแก่ตนจำพวก 1 บุคคลผู้ไม่ต้องอาบัติ
แต่เดือดร้อนและไม่รู้ชัดตามความเป็นจริงซึ่งเจโตวิมุตติปัญญาวิมุตตติ
อันเป็นที่ดับไปโดยไม่เหลือแห่งสภาวธรรมเหล่านั้นที่เป็นอกุศลซึ่ง
เป็นบาปอันเกิดขึ้นแก่ตนจำพวก 1 บุคคลผู้ไม่ต้องอาบัติ ไม่เดือดร้อน
แต่ไม่รู้ชัดตามความเป็นจริงซึ่งเจโตวิมุตติปัญญาวิมุตติอันเป็นที่ดับ
ไปโดยไม่เหลือแห่งสภาวธรรมเหล่านั้นที่เป็นอกุศลซึ่งเป็นบาปอัน
เกิดขึ้นแก่ตนจำพวก 1 บุคคลผู้ไม่ต้องอาบัติ ไม่เดือดร้อน และ
รู้ชัดตามความเป็นจริงซึ่งเจโตวิมุตติปัญญาวิมุตติอันเป็นที่ดับไป
โดยไม่เหลือแห่งสภาวธรรมเหล่านั้นที่เป็นอกุศลซึ่งเป็นบาปอันเกิดขึ้น
แก่ตนจำพวก 1 (191)
2. บุคคลให้แล้วดูหมิ่น บุคคลดูหมิ่นด้วยการอยู่ร่วมกัน บุคคลผู้เชื่อ
ง่าย บุคคลผู้โลเล บุคคลผู้โง่งมงาย (192)
พระอภิธรรมปิฎก ปุคคลบัญญัติ 6. ฉักกอุทเทส
3. บุคคลเปรียบเหมือนนักรบอาชีพ 5 จำพวก (193-198)
4. ภิกษุผู้ถือบิณฑบาตเป็นวัตร 5 จำพวก (199)
5. ภิกษุผู้ถือการห้ามภัตอันเขานำมาถวายในภายหลังเป็นวัตร 5 จำพวก
(200)
6. ภิกษุผู้ถือการนั่งฉันอาสนะเดียวเป็นวัตร
7. ภิกษุผู้ถือผ้าบังสุกุลเป็นวัตร 5 จำพวก
8. ภิกษุผู้ถือผ้าไตรจีวรเป็นวัตร 5 จำพวก
9. ภิกษุผู้ถือการอยู่ป่าเป็นวัตร 5 จำพวก
10. ภิกษุผู้ถือการอยู่โคนไม้เป็นวัตร 5 จำพวก
11. ภิกษุผู้ถือการอยู่กลางแจ้งเป็นวัตร 5 จำพวก
12. ภิกษุผู้ถือการนั่งเป็นวัตร 5 จำพวก
13. ภิกษุผู้ถือการนั่งบนอาสนะตามที่ได้จัดไว้เป็นวัตร 5 จำพวก
14. ภิกษุผู้ถือการอยู่ป่าช้าเป็นวัตร 5 จำพวก (201)
ปัญจกอุทเทส จบ
6. ฉักกอุทเทส
หมวดว่าด้วยบุคคล 6 จำพวก
[12] บุคคล 6 จำพวก คือ
1. บุคคลผู้ตรัสรู้สัจจะด้วยตนเองในธรรมที่ไม่เคยสดับมาก่อน ถึง
ความเป็นสัพพัญญูในธรรมนั้น และถึงความชำนาญในทศพลญาณ
จำพวก 1 บุคคลผู้ตรัสรู้สัจจะด้วยตนเองในธรรมที่ไม่เคยสดับมา
ก่อน แต่ไม่ถึงความเป็นสัพพัญญูในธรรมนั้น และไม่ถึงความ
ชำนาญในทศพลญาณจำพวก 1 บุคคลผู้ไม่ตรัสรู้สัจจะด้วยตนเอง
ในธรรมที่ไม่เคยสดับมาก่อน เป็นผู้ทำที่สุดแห่งทุกข์ได้ในปัจจุบัน
และบรรลุสาวกบารมีจำพวก 1 บุคคลผู้ไม่ตรัสรู้สัจจะด้วยตนเอง
