พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [8.สัมมัปปธานวิภังค์] 3.ปัญหาปุจฉกะ 2.ทุกมาติกาวิสัชนา
สัมมัปปธาน 4 เกิดพร้อมกับจิต สัมมัปปธาน 4 เป็นไปตามจิต
สัมมัปปธาน 4 ระคนกับจิตและมีจิตเป็นสมุฏฐาน สัมมัปปธาน 4 ระคน
กับจิตมีจิตเป็นสมุฏฐานและเกิดพร้อมกับจิต
สัมมัปปธาน 4 ระคนกับจิตมีจิตเป็นสมุฏฐานและเป็นไปตามจิต สัมมัปปธาน
4 เป็นภายนอก
สัมมัปปธาน 4 ไม่เป็นอุปาทายรูป สัมมัปปธาน 4 กรรมอันประกอบด้วย
ตัณหาและทิฏฐิไม่ยึดถือ
11-13. อุปาทานาโคจฉกาทิวิสัชนา
สัมมัปปธาน 4 ไม่เป็นอุปาทาน ฯลฯ ไม่เป็นกิเลส ฯลฯ
สัมมัปปธาน 4 ไม่ต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคและมรรคเบื้องบน 3
สัมมัปปธาน 4 ไม่มีเหตุต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคและมรรคเบื้องบน 3
สัมมัปปธาน 4 ที่มีวิตกก็มี ที่ไม่มีวิตกก็มี
สัมมัปปธาน 4 ที่มีวิจารก็มี ที่ไม่มีวิจารก็มี
สัมมัปปธาน 4 ที่มีปีติก็มี ที่ไม่มีปีติก็มี
สัมมัปปธาน 4 ที่สหรคตด้วยปีติก็มี ที่ไม่สหรคตด้วยปีติก็มี
สัมมัปปธาน 4 ที่สหรคตด้วยสุขก็มี ที่ไม่สหรคตด้วยสุขก็มี
สัมมัปปธาน 4 ที่สหรคตด้วยอุเบกขาก็มี ที่ไม่สหรคตด้วยอุเบกขาก็มี
สัมมัปปธาน 4 ไม่เป็นกามาวจร
สัมมัปปธาน 4 ไม่เป็นรูปาวจร
สัมมัปปธาน 4 ไม่เป็นอรูปาวจร
สัมมัปปธาน 4 ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
สัมมัปปธาน 4 เป็นเหตุนำออกจากวัฏฏทุกข์
สัมมัปปธาน 4 ให้ผลแน่นอน
สัมมัปปธาน 4 ไม่มีธรรมอื่นยิ่งกว่า
สัมมัปปธาน 4 ไม่เป็นเหตุให้สัตว์ร้องไห้
ปัญหาปุจฉกะ จบ
สัมมัปปธานวิภังค์ จบบริบูรณ์
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [9. อิทธิปาทวิภังค์] 1. สุตตันตภาชนีย์ 1. ฉันทิทธิบาท
9. อิทธิปาทวิภังค์
1. สุตตันตภาชนีย์
[431] อิทธิบาท 41 ได้แก่ ภิกษุในธรรมวินัยนี้
1. เจริญอิทธิบาทที่ประกอบด้วยฉันทสมาธิและปธานสังขาร
2. เจริญอิทธิบาทที่ประกอบด้วยวิริยสมาธิและปธานสังขาร
3. เจริญอิทธิบาทที่ประกอบด้วยจิตตสมาธิและปธานสังขาร
4. เจริญอิทธิบาทที่ประกอบด้วยวิมังสาสมาธิและปธานสังขาร
1. ฉันทิทธิบาท
[432] ภิกษุเจริญอิทธิบาทที่ประกอบด้วยฉันทสมาธิและปธานสังขาร
เป็นอย่างไร
ถ้าภิกษุทำฉันทะให้เป็นอธิบดีแล้วได้สมาธิ ได้เอกัคคตาจิต นี้เรียกว่า ฉันท-
สมาธิ
ภิกษุนั้นสร้างฉันทะ พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิต มุ่งมั่นเพื่อ
ป้องกันบาปอกุศลธรรมที่ยังไม่เกิดมิให้เกิด
ภิกษุนั้นสร้างฉันทะ พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิต มุ่งมั่นเพื่อละ
บาปอกุศลธรรมที่เกิดแล้ว
ภิกษุนั้นสร้างฉันทะ พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิต มุ่งมั่นเพื่อ
ยังกุศลธรรมที่ยังไม่เกิดให้เกิด
ภิกษุนั้นสร้างฉันทะ พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิต มุ่งมั่นเพื่อ
ความดำรงอยู่ ไม่เลือนหาย ภิยโยภาพ ไพบูลย์ เจริญเต็มที่แห่งกุศลธรรมที่เกิดแล้ว
ธรรมเหล่านี้เรียกว่า ปธานสังขาร
ประมวลย่อฉันทสมาธิและปธานสังขารเข้าเป็นอย่างเดียวกัน จึงนับได้ว่า
ฉันทสมาธิและปธานสังขาร ด้วยประการฉะนี้
เชิงอรรถ :
1 อภิ.วิ.อ. 431/325
