พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [8.สัมมัปปธานวิภังค์] 3.ปัญหาปุจฉกะ 1.ติกมาติกาวิสัชนา
3. ปัญหาปุจฉกะ
[427] สัมมัปปธาน 4 ได้แก่ ภิกษุในธรรมวินัยนี้
1. สร้างฉันทะ พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิต มุ่งมั่น
เพื่อป้องกันสภาวธรรมที่เป็นบาปอกุศลซึ่งยังไม่เกิดมิให้เกิด
2. สร้างฉันทะ พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิต มุ่งมั่น
เพื่อละสภาวธรรมที่เป็นบาปอกุศลซึ่งเกิดแล้ว
3. สร้างฉันทะ พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิต มุ่งมั่น
เพื่อทำสภาวธรรมที่เป็นกุศลซึ่งยังไม่เกิดให้เกิด
4. สร้างฉันทะ พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิต มุ่งมั่น
เพื่อความดำรงอยู่ ไม่เลือนหาย ภิยโยภาพ ไพบูลย์ เจริญเต็มที่
แห่งสภาวธรรมที่เป็นกุศลซึ่งเกิดแล้ว
ติกมาติกาปุจฉา ทุกมาติกาปุจฉา
[428] บรรดาสัมมัปปธาน 4 สัมมัปปธานเท่าไรเป็นกุศล เท่าไรเป็นอกุศล
เท่าไรเป็นอัพยากฤต ฯลฯ เท่าไรเป็นเหตุให้สัตว์ร้องไห้ เท่าไรไม่เป็นเหตุให้สัตว์
ร้องไห้
1. ติกมาติกาวิสัชนา
1-22. กุสลติกาทิวิสัชนา
[429] สัมมัปปธาน 4 เป็นกุศลอย่างเดียว
สัมมัปปธาน 4 ที่สัมปยุตด้วยสุขเวทนาก็มี ที่สัมปยุตด้วยอทุกขมสุขเวทนา
ก็มี
สัมมัปปธาน 4 เป็นเหตุให้เกิดวิบาก
สัมมัปปธาน 4 กรรมอันประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิไม่ยึดถือและไม่เป็น
อารมณ์ของอุปาทาน
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [8.สัมมัปปธานวิภังค์] 3.ปัญหาปุจฉกะ 1.ติกมาติกาวิสัชนา
สัมมัปปธาน 4 กิเลสไม่ทำให้เศร้าหมองและไม่เป็นอารมณ์ของกิเลส
สัมมัปปธาน 4 ที่มีทั้งวิตกและวิจารก็มี ที่ไม่มีวิตกมีเพียงวิจารก็มี ที่ไม่มี
ทั้งวิตกและวิจารก็มี
สัมมัปปธาน 4 ที่สหรคตด้วยปีติก็มี ที่สหรคตด้วยสุขก็มี ที่สหรคตด้วย
อุเบกขาก็มี
สัมมัปปธาน 4 ไม่ต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคและมรรคเบื้องบน 3
สัมมัปปธาน 4 ไม่มีเหตุต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคและมรรคเบื้องบน 3
สัมมัปปธาน 4 เป็นเหตุให้ถึงนิพพาน
สัมมัปปธาน 4 เป็นของเสขบุคคล
สัมมัปปธาน 4 เป็นอัปปมาณะ
สัมมัปปธาน 4 มีอัปปมาณะเป็นอารมณ์
สัมมัปปธาน 4 เป็นชั้นประณีต
สัมมัปปธาน 4 มีสภาวะชอบและให้ผลแน่นอน
สัมมัปปธาน 4 ไม่ใช่มีมรรคเป็นอารมณ์
สัมมัปปธาน 4 มีมรรคเป็นเหตุ
สัมมัปปธาน 4 ที่มีมรรคเป็นอธิบดีก็มี ที่กล่าวไม่ได้ว่า มีมรรคเป็นอธิบดีก็มี
สัมมัปปธาน 4 ที่เกิดขึ้นก็มี ที่ยังไม่เกิดขึ้นก็มี แต่กล่าวไม่ได้ว่า จักเกิดขึ้น
แน่นอน
สัมมัปปธาน 4 ที่เป็นอดีตก็มี ที่เป็นอนาคตก็มี ที่เป็นปัจจุบันก็มี ที่กล่าว
ไม่ได้ว่า มีอดีตธรรมเป็นอารมณ์ มีอนาคตธรรมเป็นอารมณ์ หรือมีปัจจุบันธรรม
เป็นอารมณ์ก็มี
สัมมัปปธาน 4 ที่เป็นภายในตนก็มี ที่เป็นภายนอกตนก็มี ที่เป็นภายในตน
และภายนอกตนก็มี
สัมมัปปธาน 4 มีธรรมภายนอกตนเป็นอารมณ์
สัมมัปปธาน 4 เห็นไม่ได้และกระทบไม่ได้
