พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [1.ขันธวิภังค์] 2.อภิธรรมภาชนีย์ 1.รูปขันธ์
ปัญจกนัย
รูปขันธ์หมวดละ 5 ได้แก่ รูปที่เป็นปฐวีธาตุ รูปที่เป็นอาโปธาตุ รูปที่เป็น
เตโชธาตุ รูปที่เป็นวาโยธาตุ รูปที่เป็นอุปาทายรูป
รูปขันธ์หมวดละ 5 มีด้วยอาการอย่างนี้1
ฉักกนัย
รูปขันธ์หมวดละ 6 ได้แก่ รูปที่จักขุวิญญาณรู้ได้ รูปที่โสตวิญญาณรู้ได้ รูปที่
ฆานวิญญาณรู้ได้ รูปที่ชิวหาวิญญาณรู้ได้ รูปที่กายวิญญาณรู้ได้ รูปที่มโนวิญญาณ
รู้ได้
รูปขันธ์หมวดละ 6 มีด้วยอาการอย่างนี้2
สัตตกนัย
รูปขันธ์หมวดละ 7 ได้แก่ รูปที่จักขุวิญญาณรู้ได้ ฯลฯ รูปที่มโนธาตุรู้ได้
รูปที่มโนวิญญาณธาตุรู้ได้
รูปขันธ์หมวดละ 7 มีด้วยอาการอย่างนี้3
อัฏฐกนัย
รูปขันธ์หมวดละ 8 ได้แก่ รูปที่จักขุวิญญาณรู้ได้ ฯลฯ รูปที่กายวิญญาณ
รู้ได้ ที่มีสัมผัสเป็นสุขก็มี ที่มีสัมผัสเป็นทุกข์ก็มี รูปที่มโนธาตุรู้ได้ รูปที่มโน-
วิญาณธาตุรู้ได้
รูปขันธ์หมวดละ 8 มีด้วยอาการอย่างนี้4
เชิงอรรถ :
1 อภิ.สงฺ. 34/587/178 2 อภิ.สงฺ. 34/588/179
3 อภิ.สงฺ. 34/589/179 4 อภิ.สงฺ. 34/590/179
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [1.ขันธวิภังค์] 2.อภิธรรมภาชนีย์ 2.เวทนาขันธ์
นวกนัย
รูปขันธ์หมวดละ 9 ได้แก่ รูปที่เป็นจักขุนทรีย์ โสตินทรีย์ ฆานินทรีย์
ชิวหินทรีย์ กายินทรีย์ อิตถินทรีย์ ปุริสินทรีย์ ชีวิตินทรีย์ และรูปที่ไม่เป็นอินทรีย์
รูปขันธ์หมวดละ 9 มีด้วยอาการอย่างนี้1
ทสกนัย
รูปขันธ์หมวดละ 10 ได้แก่ รูปที่เป็นจักขุนทรีย์ ฯลฯ ชีวิตินทรีย์ และรูป
ที่ไม่เป็นอินทรีย์ ที่กระทบได้ก็มี ที่กระทบไม่ได้ก็มี
รูปขันธ์หมวดละ 10 มีด้วยอาการอย่างนี้2
เอกาทสกนัย
รูปขันธ์หมวดละ 11 ได้แก่ รูปที่เป็นจักขายตนะ โสตายตนะ ฆานายตนะ
ชิวหายตนะ กายายตนะ รูปายตนะ สัททายตนะ คันธายตนะ รสายตนะ
โผฏฐัพพายตนะ และรูปที่เห็นไม่ได้และกระทบไม่ได้ ซึ่งนับเนื่องในธัมมายตนะ
รูปขันธ์หมวดละ 11 มีด้วยอาการอย่างนี้3
นี้เรียกว่า รูปขันธ์
2. เวทนาขันธ์
ทุกมูลกวาร
[34] บรรดาขันธ์ 5 นั้น เวทนาขันธ์ เป็นไฉน
เวทนาขันธ์หมวดละ 1 ได้แก่ เวทนาขันธ์ที่สัมปยุตด้วยผัสสะ
เวทนาขันธ์หมวดละ 2 ได้แก่ เวทนาขันธ์ที่มีเหตุก็มี ที่ไม่มีเหตุก็มี
เชิงอรรถ :
1 อภิ.สงฺ. 34/591/180 2 อภิ.สงฺ. 34/592/180
3 อภิ.สงฺ. 34/593/180
