พระอภิธรรมปิฎก ธัมมสังคณี [4. อัฏฐกถากัณฑ์] ทุกอัตถุทธาระ อุปาทานโคจฉกะ
14. อุปาทินนทุกะ
[1551] สภาวธรรมที่กรรมอันประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิยึดถือ เป็นไฉน
วิบากในภูมิ 3 และรูปอันกรรมปรุงแต่ง สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่ากรรมอัน
ประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิยึดถือ
[1552] สภาวธรรมที่กรรมอันประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิไม่ยึดถือ เป็น
ไฉน
กุศลในภูมิ 3 อกุศล อัพยากตกิริยาในภูมิ 3 รูปอันกรรมไม่ได้ปรุงแต่ง
มรรค 4 ที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ สามัญญผล 4 และนิพพาน สภาวธรรมเหล่านี้
ชื่อว่ากรรมอันประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิไม่ยึดถือ
มหันตรทุกะ จบ
11. อุปาทานโคจฉกะ
1. อุปาทานทุกะ
[1553] สภาวธรรมที่เป็นอุปาทาน เป็นไฉน
อุปาทาน 4 คือ
1. กามุปาทาน
2. ทิฏฐุปาทาน
3. สีลัพพตุปาทาน
4. อัตตวาทุปาทาน
กามุปาทานเกิดขึ้นในจิตตุปบาทที่สหรคตด้วยโลภะ 8 ทิฏฐุปาทาน
สีลัพพตุปาทาน และอัตตวาทุปาทานเกิดขึ้นในจิตตุปบาทที่สัมปยุตด้วยทิฏฐิ 4
สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่าเป็นอุปาทาน
[1554] สภาวธรรมที่ไม่เป็นอุปาทาน เป็นไฉน
อกุศลที่เหลือ เว้นอุปาทาน กุศลในภูมิ 4 วิบากในภูมิ 4 อัพยากตกิริยาใน
ภูมิ 3 รูป และนิพพาน สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่าไม่เป็นอุปาทาน
