พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค [2. ยุคนัทธวรรค] 10. สุญญกถา 2. นิทเทส
และสัททะที่เป็นอายตนะภายนอก ฯลฯ ฆานะที่เป็นอายตนะภายในและคันธะ
ที่เป็นอายตนะภายนอก ฯลฯ ชิวหาที่เป็นอายตนะภายในและรสที่เป็นอายตนะภายนอก
ฯลฯ กายที่เป็นอายตนะภายในและโผฏฐัพพะที่เป็นอายตนะภายนอก ฯลฯ มโน
ที่เป็นอายตนะภายในและธรรมารมณ์ที่เป็นอายตนะภายนอกทั้งสองนั้น เป็นธรรม
ว่างจากอัตตา จากสิ่งที่เนื่องด้วยอัตตา จากความเที่ยง จากความยั่งยืน จาก
ความมั่นคง หรือจากความไม่แปรผัน นี้ชื่อว่าทุภโตสุญญะ
14. สภาคสุญญะ เป็นอย่างไร
คือ อายตนะภายใน 6 เป็นธรรมกลุ่มเดียวกันและเป็นธรรมว่าง อายตนะ
ภายนอก 6 เป็นธรรมกลุ่มเดียวกันและเป็นธรรมว่าง หมวดวิญญาณ 6 เป็น
ธรรมกลุ่มเดียวกันและเป็นธรรมว่าง หมวดผัสสะ 6 เป็นธรรมกลุ่มเดียวกันและ
เป็นธรรมว่าง หมวดเวทนา 6 เป็นธรรมกลุ่มเดียวกันและเป็นธรรมว่าง หมวด
สัญญา 6 เป็นธรรมกลุ่มเดียวกันและเป็นธรรมว่าง หมวดเจตนา 6 เป็นธรรม
กลุ่มเดียวกันและเป็นธรรมว่าง นี้ชื่อว่าสภาคสุญญะ
15. วิสภาคสุญญะ เป็นอย่างไร
คือ อายตนะภายใน 6 เป็นธรรมต่างกลุ่มกับอายตนะภายนอก 6 และ
เป็นธรรมว่าง อายตนะภายนอก 6 เป็นธรรมต่างกลุ่มกับหมวดวิญญาณ 6
และเป็นธรรมว่าง หมวดผัสสะ 6 เป็นธรรมต่างกลุ่มกับหมวดเวทนา 6 และ
เป็นธรรมว่าง หมวดเวทนา 6 เป็นธรรมต่างกลุ่มกับหมวดสัญญา 6 และเป็น
ธรรมว่าง หมวดสัญญา 6 เป็นธรรมต่างกลุ่มกับหมวดเจตนา 6 และเป็นธรรมว่าง
นี้ชื่อว่าวิสภาคสุญญะ
16. เอสนาสุญญะ เป็นอย่างไร
คือ เนกขัมมะที่บุคคลแสวงหา เป็นธรรมว่างจากกามฉันทะ อพยาบาทที่
บุคคลแสวงหา เป็นธรรมว่างจากพยาบาท อาโลกสัญญาที่บุคคลแสวงหา เป็น
ธรรมว่างจากถีนมิทธะ อวิกเขปะที่บุคคลแสวงหา เป็นธรรมว่างจากอุทธัจจะ
ญาณที่บุคคลแสวงหา เป็นธรรมว่างจากอวิชชา ธัมมววัตถานที่บุคคลแสวงหา
เป็นธรรมว่างจากอรติ ปฐมฌานที่บุคคลแสวงหาเป็นธรรมว่างจากนิวรณ์ ฯลฯ
อรหัตตมรรคที่บุคคลแสวงหา เป็นธรรมว่างจากกิเลสทั้งปวง นี้ชื่อว่าเอสนาสุญญะ
