พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค [2. ยุคนัทธวรรค] 2. สัจจกถา 1. ปฐมสุตตันตนิทเทส
1. สัจจะว่า นี้ทุกข์ เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น
2. สัจจะว่า นี้ทุกขสมุทัย เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น
3. สัจจะว่า นี้ทุกขนิโรธ เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น
4. สัจจะว่า นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น
ภิกษุทั้งหลาย สัจจะ 4 ประการนี้แล เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น
1. ปฐมสุตตันตนิทเทส
แสดงสูตรที่ 1
ทุกข์ ชื่อว่าสัจจะ เพราะมีสภาวะเป็นของแท้ เป็นอย่างไร
คือ สภาวะที่ทนได้ยากแห่งทุกข์ 4 ประการ เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น
ได้แก่
1. สภาวะที่บีบคั้นแห่งทุกข์ 2. สภาวะที่ปัจจัยปรุงแต่งแห่งทุกข์
3. สภาวะที่ทำให้เดือดร้อนแห่งทุกข์ 4. สภาวะที่แปรผันแห่งทุกข์
สภาวะที่ทนได้ยากแห่งทุกข์ 4 ประการนี้เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น
ทุกข์ ชื่อว่าสัจจะ เพราะมีสภาวะเป็นของแท้อย่างนี้
สมุทัย ชื่อว่าสัจจะ เพราะมีสภาวะเป็นของแท้ เป็นอย่างไร
คือ สภาวะที่เป็นเหตุเกิดแห่งสมุทัย 4 ประการ เป็นของแท้ ไม่ผิด
ไม่เป็นอย่างอื่น ได้แก่
1. สภาวะที่ประมวลมาแห่งสมุทัย 2. สภาวะที่เป็นเหตุเกิดแห่งสมุทัย
3. สภาวะที่เกี่ยวข้องแห่งสมุทัย 4. สภาวะที่พัวพันแห่งสมุทัย
สภาวะที่เป็นเหตุเกิดแห่งสมุทัย 4 ประการนี้เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็น
อย่างอื่น สมุทัย ชื่อว่าสัจจะ เพราะมีสภาวะเป็นของแท้อย่างนี้
นิโรธ ชื่อว่าสัจจะ เพราะมีสภาวะเป็นของแท้ เป็นอย่างไร
คือ สภาวะที่เป็นความดับแห่งนิโรธ 4 ประการ เป็นของแท้ ไม่ผิด
ไม่เป็นอย่างอื่น ได้แก่
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค [2. ยุคนัทธวรรค] 2. สัจจกถา 1. ปฐมสุตตันตนิทเทส
1. สภาวะที่เป็นเครื่องสลัดออกแห่งนิโรธ 2. สภาวะที่เป็นวิเวกแห่งนิโรธ
3. สภาวะที่เป็นอสังขตะแห่งนิโรธ 4. สภาวะที่เป็นอมตะแห่งนิโรธ
สภาวะที่เป็นความดับแห่งนิโรธ 4 ประการนี้เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็น
อย่างอื่น นิโรธ ชื่อว่าสัจจะ เพราะมีสภาวะเป็นของแท้อย่างนี้
มรรค ชื่อว่าสัจจะ เพราะมีสภาวะเป็นของแท้ เป็นอย่างไร
คือ สภาวะที่เป็นทางแห่งมรรค 4 ประการ เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น
ได้แก่
1. สภาวะที่นำออกแห่งมรรค 2. สภาวะที่เป็นเหตุแห่งมรรค
3. สภาวะที่เห็นแห่งมรรค 4. สภาวะที่เป็นใหญ่แห่งมรรค
สภาวะที่เป็นทางแห่งมรรค 4 ประการนี้เป็นของแท้ ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น
มรรค ชื่อว่าสัจจะ เพราะมีสภาวะเป็นของแท้อย่างนี้
[9] สัจจะ 4 มีการรู้แจ้งด้วยญาณเดียว พร้อมด้วยอาการเท่าไร
คือ สัจจะ 4 มีการรู้แจ้งด้วยญาณเดียว พร้อมด้วยอาการ 4 อย่าง ได้แก่
1. ด้วยสภาวะเป็นของแท้ 2. ด้วยสภาวะเป็นอนัตตา
3. ด้วยสภาวะเป็นของจริง 4. ด้วยสภาวะรู้แจ้ง
สัจจะ 4 ท่านสงเคราะห์เข้ากับอาการ 4 อย่างนี้ สัจจะใดท่านสงเคราะห์
เข้าด้วยกัน สัจจะนั้นเป็นสภาวะเดียว พระโยคาวจรย่อมรู้แจ้งสัจจะที่เป็นสภาวะเดียว
ด้วยญาณเดียว เพราะเหตุนั้น สัจจะ 4 จึงมีการรู้แจ้งด้วยญาณเดียว
สัจจะ 4 มีการรู้แจ้งด้วยญาณเดียว พร้อมด้วยสภาวะเป็นของแท้ เป็นอย่างไร
คือ สัจจะ 4 มีการรู้แจ้งด้วยญาณเดียว พร้อมด้วยสภาวะเป็นของแท้
ด้วยอาการ 4 อย่าง ได้แก่
1. สภาวะที่ทนได้ยากแห่งทุกข์ มีสภาวะเป็นของแท้
2. สภาวะที่เป็นเหตุเกิดแห่งสมุทัย มีสภาวะเป็นของแท้
3. สภาวะที่เป็นความดับแห่งนิโรธ มีสภาวะเป็นของแท้
4. สภาวะที่เป็นทางแห่งมรรค มีสภาวะเป็นของแท้
