พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค [1. มหาวรรค] 5. วิโมกขกถา นิทเทส
3. สีลัพพตุปาทาน
4. อัตตวาทุปาทาน
ปฏินิสสัคคานุปัสสนาญาณพ้นจากอุปาทาน 4 นี้
อนิมิตตานุปัสสนาญาณพ้นจากอุปาทาน 3 อะไรบ้าง คือ
1. ทิฏฐุปาทาน
2. สีลัพพตุปาทาน
3. อัตตวาทุปาทาน
อนิมิตตานุปัสสนาญาณพ้นจากอุปาทาน 3 นี้
อัปปณิหิตานุปัสสนาญาณพ้นจากอุปาทาน 1 อะไร
คือ กามุปาทาน
อัปปณิหิตานุปัสสนาญาณพ้นจากอุปาทาน 1 นี้
สุญญตานุปัสสนาญาณพ้นจากอุปาทาน 3 อะไรบ้าง คือ
1. ทิฏฐุปาทาน
2. สีลัพพตุปาทาน
3. อัตตวาทุปาทาน
สุญญตานุปัสสนาญาณพ้นจากอุปาทาน 3 นี้
ญาณ 4 นี้ คือ
1. อนิจจานุปัสสนาญาณ
2. อนัตตานุปัสสนาญาณ
3. อนิมิตตานุปัสสนาญาณ
4. สุญญตานุปัสสนาญาณ
พ้นจากอุปาทาน 3 คือ
1. ทิฏฐุปาทาน
2. สีลัพพตุปาทาน
3. อัตตวาทุปาทาน
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค [1. มหาวรรค] 5. วิโมกขกถา นิทเทส
ญาณ 4 นี้ คือ
1. ทุกขานุปัสสนาญาณ
2. นิพพิทานุปัสสนาญาณ
3. วิราคานุปัสสนาญาณ
4. อัปปณิหิตานุปัสสนาญาณ
พ้นจากอุปาทาน 1
คือ กามุปาทาน
ญาณ 2 นี้ คือ
1. นิโรธานุปัสสนาญาณ
2. ปฏินิสสัคคานุปัสสนาญาณ
พ้นจากอุปาทาน 4 คือ
1. กามุปาทาน
2. ทิฏฐุปาทาน
3. สีลัพพตุปาทาน
4. อัตตวาทุปาทาน
นี้ชื่อว่าอนุปาทาจิตตวิโมกข์ (68)
ปฐมภาณวารแห่งวิโมกขกถา จบ
[219] ประตูสู่วิโมกข์ 3 ประการนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อการนำออกจากโลก คือ
1. การออกจากโลกมีได้ เพราะพิจารณาเห็นสังขารทั้งปวง ทั้งโดยส่วนเบื้อง
ต้นและส่วนเบื้องปลาย และเพราะจิตดำเนินไปในอนิมิตตธาตุ
2. การออกจากโลกมีได้ เพราะทำใจให้อาจหาญในสังขารทั้งปวง และเพราะ
จิตดำเนินไปในอัปปณิหิตธาตุ
3. การออกจากโลกมีได้ เพราะพิจารณาเห็นธรรมทั้งปวงโดยความเป็นฝ่ายอื่น
และเพราะจิตดำเนินไปในสุญญตธาตุ
ประตูสู่วิโมกข์ 3 ประการนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อการนำออกจากโลก
