พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค [1. มหาวรรค] 4. อินทริยกถา 3. ตติยสุตตันตนิทเทส
คำว่า ความประพฤติในอายตนะ ได้แก่ ความประพฤติในอายตนะภายในและ
อายตนะภายนอกอย่างละ 6
คำว่า ความประพฤติในสติ ได้แก่ ความประพฤติในสติปัฏฐาน 4
คำว่า ความประพฤติในสมาธิ ได้แก่ ความประพฤติในฌาน 4
คำว่า ความประพฤติในญาณ ได้แก่ ความประพฤติในอริยสัจ 4
คำว่า ความประพฤติในมรรค ได้แก่ ความประพฤติในอริยมรรค 4
คำว่า ความประพฤติในผล ได้แก่ ความประพฤติในสามัญญผล 4
คำว่า ความประพฤติเพื่อประโยชน์แก่โลก ได้แก่ ความประพฤติในพระ
ตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ความประพฤติในพระปัจเจกพุทธเจ้าบางส่วน
ความประพฤติในพระสาวกบางส่วน ความประพฤติในอิริยาบถมีแก่ผู้ตั้งตนไว้ชอบ
ความประพฤติในอายตนะมีแก่ผู้สำรวมอินทรีย์ ความประพฤติในสติมีแก่ผู้ที่อยู่ด้วย
ความไม่ประมาท ความประพฤติในสมาธิมีแก่ผู้ขวนขวายในอธิจิต ความประพฤติ
ในญาณมีแก่ผู้บรรลุปัญญาเครื่องตรัสรู้ ความประพฤติในมรรคมีแก่ผู้ปฏิบัติชอบ
ความประพฤติในผลมีแก่ผู้ได้บรรลุผล และความประพฤติเพื่อประโยชน์แก่โลกมีแก่
พระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้าบางส่วน พระสาวก
บางส่วน เหล่านี้ ชื่อว่าความประพฤติ 8 อย่าง
อีกนัยหนึ่ง ความประพฤติ 8 อย่าง คือ
1. เมื่อน้อมใจเชื่อ ชื่อว่าย่อมประพฤติด้วยศรัทธา
2. เมื่อประคองใจ ชื่อว่าย่อมประพฤติด้วยวิริยะ
3. เมื่อตั้งจิตมั่น ชื่อว่าย่อมประพฤติด้วยสติ
4. เมื่อทำความไม่ฟุ้งซ่าน ชื่อว่าย่อมประพฤติด้วยสมาธิ
5. เมื่อรู้ชัด ชื่อว่าย่อมประพฤติด้วยปัญญา
6. เมื่อรู้แจ้ง ชื่อว่าย่อมประพฤติด้วยวิญญาณ1
เชิงอรรถ :
1 วิญญาณ ในที่นี้หมายถึงอาวัชชนวิญญาณ (ขุ.ป.อ. 2/197/163)
