อายตคฺคนฺติ วิปุลผลตาย อุฬารผลตาย อายตคฺคํ, ปิยมนาปผลตาย วา อายติํ อุตฺตมนฺติ อายตคฺคํ, อาเยน วา โยนิโสมนสิการาทิปฺปจฺจเยน อุฬารตเมน อคฺคนฺติ อายตคฺคํ ฯ ตกาโร ปทสนฺธิกโรฯ อถ วา อาเยน ปุญฺญผเลน อคฺคํ ปธานนฺติ อายตคฺคํฯ ตโต เอว สุขุทฺรยํ สุขวิปากนฺติ อตฺโถฯ

กตมํ ปน ตํ ปุญฺญํ, กถญฺจ นํ สิกฺเขยฺยาติ อาห ‘‘ทานญฺจ สมจริยญฺจ, เมตฺตจิตฺตญฺจ ภาวเย’’ติฯ ตตฺถ สมจริยนฺติ กายวิสมาทีนิ วชฺเชตฺวา กายสมาทิจริตํ , สุวิสุทฺธํ สีลนฺติ อตฺโถฯ ภาวเยติ อตฺตโน สนฺตาเน อุปฺปาเทยฺย วฑฺเฒยฺยฯ เอเต ธมฺเมติ เอเต ทานาทิเก สุจริตธมฺเมฯ สุขสมุทฺทเยติ สุขานิสํเส, อานิสํสผลมฺปิ เนสํ สุขเมวาติ ทสฺเสติฯ อพฺยาปชฺชํ สุขํ โลกนฺติ กามจฺฉนฺทาทิพฺยาปาทวิรหิตตฺตา อพฺยาปชฺชํ นิทฺทุกฺขํ, ปรปีฬาภาเว ปน วตฺตพฺพํ นตฺถิฯ ฌานสมาปตฺติวเสน สุขพหุลตฺตา สุขํ, เอกนฺตสุขญฺจ พฺรหฺมโลกํ ฌานปุญฺญานํ, อิตรปุญฺญานํ ปน ตทญฺญํ สมฺปตฺติภวสงฺขาตํ สุขํ โลกํ ปณฺฑิโต สปฺปญฺโญ อุปปชฺชติ อุเปติฯ อิติ อิมสฺมิํ สุตฺเต คาถาสุ จ วฏฺฏสมฺปตฺติ เอว กถิตาฯ

ทุติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. อุภยตฺถสุตฺตวณฺณนา

[23] ตติเย ภาวิโตติ อุปฺปาทิโต จ วฑฺฒิโต จฯ พหุลีกโตติ ปุนปฺปุนํ กโตฯ อตฺโถติ หิตํฯ ตญฺหิ อรณียโต อุปคนฺตพฺพโต อตฺโถติ วุจฺจติฯ สมธิคยฺห ติฏฺฐตีติ สมฺมา ปริคฺคเหตฺวา อวิชหิตฺวา วตฺตติฯ ทิฏฺฐธมฺมิกนฺติ ทิฏฺฐธมฺโม วุจฺจติ ปจฺจกฺขภูโต อตฺตภาโว, ทิฏฺฐธมฺเม ภวํ ทิฏฺฐธมฺมิกํ, อิธโลกปริยาปนฺนนฺติ อตฺโถฯ สมฺปรายิกนฺติ ธมฺมวเสน สมฺปเรตพฺพโต สมฺปราโย, ปรโลโก, สมฺปราเย ภวํ สมฺปรายิกํ, ปรโลกปริยาปนฺนนฺติ วุตฺตํ โหติฯ

โก ปเนส ทิฏฺฐธมฺมิโก นาม อตฺโถ, โก วา สมฺปรายิโกติ? สงฺเขเปน ตาว ยํ อิธโลกสุขํ, ยญฺเจตรหิ อิธโลกสุขาวหํ, อยํ ทิฏฺฐธมฺมิโก อตฺโถฯ เสยฺยถิทํ – คหฏฺฐานํ ตาว อิธ ยํ กิญฺจิ วิตฺตูปกรณํ, อนากุลกมฺมนฺตตา, อาโรคฺยสํวิธานํ, วตฺถุวิสทกิริยาโยควิหิตานิ สิปฺปายตนวิชฺชาฏฺฐานานิ สงฺคหิตปริชนตาติ เอวมาทิฯ ปพฺพชิตานํ ปน เย อิเม ชีวิตปริกฺขารา จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาราฯ