โย ปเนตฺถ นิทานโกสลฺลตฺถํ วตฺตพฺโพ กถามคฺโค , โสปิ สุมงฺคลวิลาสินิยา ทีฆนิกาย-อฏฺฐกถาย วิตฺถารโต วุตฺโตเยวาติ ตตฺถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ

นิทานวณฺณนา

ยํ ปเนตํ วุตฺตญฺเหตํ ภควตาติอาทิกํ นิทานํฯ เอกธมฺมํ, ภิกฺขเว, ปชหถาติอาทิกํ สุตฺตํฯ ตตฺถ วุตฺตํ ภควตาติอาทีนิ นามปทานิฯ อิตีติ นิปาตปทํฯ ปชหถาติ เอตฺถ ป-อิติ อุปสคฺคปทํ, ชหถา-ติ อาขฺยาตปทํฯ อิมินา นเยน สพฺพตฺถ ปทวิภาโค เวทิตพฺโพฯ

อตฺถโต ปน วุตฺตสทฺโท ตาว สอุปสคฺโค อนุปสคฺโค จ วปเน วาปสมกรเณ เกโสหารเณ ชีวิตวุตฺติยํ ปวุตฺตภาเว ปาวจนภาเวน ปวตฺติเต อชฺเฌสเน กถเนติ เอวมาทีสุ ทิสฺสติฯ ตถา เหส –

‘‘คาโว ตสฺส ปชายนฺติ, เขตฺเต วุตฺตํ วิรูหติ;

วุตฺตานํ ผลมสฺนาติ, โย มิตฺตานํ น ทุพฺภตี’’ติฯ –

อาทีสุ (ชา. 2.22.19) วปเน อาคโตฯ ‘‘โน จ โข ปฏิวุตฺต’’นฺติอาทีสุ (ปารา. 289) อฏฺฐทนฺตกาทีหิ วาปสมกรเณฯ ‘‘กาปฏิโก มาณโว ทหโร วุตฺตสิโร’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 2.426) เกโสหารเณฯ ‘‘ปนฺนโลโม ปรทตฺตวุตฺโต มิคภูเตน เจตสา วิหรตี’’ติอาทีสุ (จูฬว. 332) ชีวิตวุตฺติยํฯ ‘‘เสยฺยถาปิ นาม ปณฺฑุปลาโส พนฺธนา ปวุตฺโต อภพฺโพ หริตตฺถายา’’ติอาทีสุ (ปารา. 92; ปาจิ. 666; มหาว. 129) พนฺธนโต ปวุตฺตภาเวฯ ‘‘เยสมิทํ เอตรหิ, พฺราหฺมณา, โปราณํ มนฺตปทํ คีตํ ปวุตฺตํ สมิหิต’’นฺติอาทีสุ ปาวจนภาเวน ปวตฺติเตฯ โลเก ปน – ‘‘วุตฺโต คโณ วุตฺโต ปารายโน’’ติอาทีสุ อชฺเฌเนฯ ‘‘วุตฺตํ โข ปเนตํ ภควตา ธมฺมทายาทา เม, ภิกฺขเว, ภวถ, มา อามิสทายาทา’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 1.30) กถเนฯ อิธาปิ กถเน ทฏฺฐพฺโพฯ ตสฺมา วุตฺตํ กถิตํ ภาสิตนฺติ อตฺโถฯ