เมนู

6. กามูปปตฺติสุตฺตวณฺณนา

[95] ฉฏฺเฐ กามูปปตฺติโยติ กามปฏิลาภา กามปฏิเสวนา วาฯ ปจฺจุปฏฺฐิตกามาติ นิพทฺธกามา นิพทฺธารมฺมณา ยถา ตํ มนุสฺสาฯ มนุสฺสา หิ นิพทฺธวตฺถุสฺมิํ วสํ วตฺเตนฺติฯ ยตฺถ ปฏิพทฺธจิตฺตา โหนฺติ, สตมฺปิ สหสฺสมฺปิ ทตฺวา ตเมว มาตุคามํ อาเนตฺวา นิพทฺธโภคํ ภุญฺชนฺติฯ เอกจฺเจ จ เทวาฯ จาตุมหาราชิกโต ปฏฺฐาย หิ จตุเทวโลกวาสิโน นิพทฺธวตฺถุสฺมิํเยว วสํ วตฺเตนฺติฯ ปญฺจสิขวตฺถุ เจตฺถ นิทสฺสนํฯ ตถา เอกจฺเจ อาปายิเก เนรยิเก ฐเปตฺวา เสสอปายสตฺตาปิ นิพทฺธวตฺถุสฺมิํเยว วสํ วตฺเตนฺติฯ มจฺฉา หิ อตฺตโน มจฺฉิยา, กจฺฉโป กจฺฉปิยาติ เอวํ สพฺเพปิ ติรจฺฉานา เปตา วินิปาติกา จฯ ตสฺมา เนรยิเก ฐเปตฺวา เสสอปายสตฺเต อุปาทาย ยาว ตุสิตกายา อิเม สตฺตา ปจฺจุปฏฺฐิตกามา นาม, นิมฺมานรติโนติ สยํ นิมฺมิเต นิมฺมาเน รติ เอเตสนฺติ นิมฺมานรติโนฯ เต หิ นีลปีตาทิวเสน ยาทิสํ ยาทิสํ รูปํ อิจฺฉนฺติ, ตาทิสํ ตาทิสํ นิมฺมินิตฺวา รมนฺติ อายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส ปุรโต มนาปกายิกา เทวตา วิยฯ ปรนิมฺมิตวสวตฺติโนติ ปเรหิ นิมฺมิเต กาเม วสํ วตฺเตนฺตีติ ปรนิมฺมิตวสวตฺติโนฯ เตสญฺหิ มนํ ญตฺวา ปเร ยถารุจิตํ กามโภคํ นิมฺมินนฺติ, เต ตตฺถ วสํ วตฺเตนฺติฯ กถํ เต ปรสฺส มนํ ชานนฺตีติ? ปกติเสวนาวเสนฯ ยถา หิ กุสโล สูโท รญฺโญ ภุญฺชนฺตสฺส ยํ ยํ รุจฺจติ, ตํ ตํ ชานาติ, เอวํ ปกติยา อภิรุจิตารมฺมณํ ญตฺวา ตาทิเสเยว นิมฺมินนฺติ, เต ตตฺถ วสํ วตฺเตนฺติ, เมถุนเสวนาทิวเสน กาเม ปริภุญฺชนฺติฯ เกจิ ปน ‘‘หสิตมตฺเตน โอโลกิตมตฺเตน อาลิงฺคิตมตฺเตน หตฺถคฺคหณมตฺเตน จ เตสํ กามกิจฺจํ อิชฺฌตี’’ติ วทนฺติ, ตํ อฏฺฐกถายํ ‘‘เอตํ ปน นตฺถี’’ติ ปฏิกฺขิตฺตํฯ น หิ กาเยน อผุสนฺตสฺส โผฏฺฐพฺพํ กามกิจฺจํ สาเธติฯ ฉนฺนมฺปิ กามาวจรเทวานํ กามา ปากติกา เอวฯ วุตฺตญฺเหตํ –

‘‘ฉ เอเต กามาวจรา, สพฺพกามสมิทฺธิโน;

สพฺเพสํ เอกสงฺขาตํ, อายุ ภวติ กิตฺตก’’นฺติฯ (วิภ. 1023);

คาถาสุ เย จญฺเญติ เย ยถาวุตฺตเทเวหิ อญฺเญ จ กามโภคิโน มนุสฺสา เจว เอกจฺเจ อปายูปคา จ สพฺเพ เตฯ อิตฺถภาวญฺญถาภาวนฺติ อิมํ ยถาปฏิลทฺธตฺตภาวญฺเจว, อุปปตฺติภวนฺตรสงฺขาตํ อิโต อญฺญถาภาวญฺจาติ ทฺวิปฺปเภทํ สํสารํ นาติวตฺตเร น อติกฺกมนฺติฯ สพฺเพ ปริจฺจเช กาเมติ ทิพฺพาทิเภเท สพฺเพปิ กาเม วตฺถุกาเม จ กิเลสกาเม จ ปริจฺจเชยฺยฯ กิเลสกาเม อนาคามิมคฺเคน ปชหนฺโตเยว หิ วตฺถุกาเม ปริจฺจชติ นามฯ ปิยรูปสาตคธิตนฺติ ปิยรูเปสุ รูปาทีสุ สุขเวทนสฺสาเทน คธิตํ คิทฺธํฯ เฉตฺวา โสตํ ทุรจฺจยนฺติ อญฺเญหิ ทุรจฺจยํ ทุรติกฺกมํ ตณฺหาโสตํ อรหตฺตมคฺเคน สมุจฺฉินฺทิตฺวาฯ เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวาติฯ

ฉฏฺฐสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ