เมนู

7. ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺนสุตฺตวณฺณนา

[86] สตฺตเม ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺนสฺสาติ เอตฺถ ธมฺโม นาม นววิโธ โลกุตฺตรธมฺโม, ตสฺส ธมฺมสฺส อนุธมฺโม สีลวิสุทฺธิอาทิ ปุพฺพภาคปฏิปทาธมฺโม, ตํ ธมฺมานุธมฺมํ ปฏิปนฺนสฺส อธิคนฺตุํ ปฏิปชฺชมานสฺสฯ อยมนุธมฺโม โหตีติ อยํ อนุจฺฉวิกสภาโว ปติรูปสภาโว โหติฯ เวยฺยากรณายาติ กถนายฯ ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโนยนฺติ นฺติ กรณตฺเถ ปจฺจตฺตวจนํฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – เยน อนุธมฺเมน ตํ ธมฺมานุธมฺมํ ปฏิปนฺโนติ พฺยากรมาโน สมฺมเทว พฺยากโรนฺโต นาม สิยา, น ตโตนิทานํ วิญฺญูหิ ครหิตพฺโพ สิยาติฯ นฺติ วา กิริยาปรามสนํ, เตเนตํ ทสฺเสติ ‘‘ยทิทํ ธมฺมสฺเสว ภาสนํ, ธมฺมวิตกฺกสฺเสว จ วิตกฺกนํ ตทุภยาภาเว ญาณุเปกฺขาย, อยํ ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺนสฺส ภิกฺขุโน ตถารูโป อยนฺติ กถนายานุรูปเหตุ อนุจฺฉวิกการณํฯ ภาสมาโน ธมฺมํเยว ภาเสยฺยาติ กเถนฺโต เจ ทสกถาวตฺถุธมฺมํเยว กเถยฺย, น ตปฺปฏิปกฺขมหิจฺฉตาทิอธมฺมํฯ วุตฺตญฺเหตํ –

‘‘ยายํ กถา อภิสลฺเลขิกา เจโตวิวรณสปฺปายา เอกนฺตนิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺญาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตติฯ เสยฺยถิทํ – อปฺปิจฺฉกถา, สนฺตุฏฺฐิกถา, ปวิเวกกถา, อสํสคฺคกถา, วีริยารมฺภกถา, สีลกถา, สมาธิกถา, ปญฺญากถา, วิมุตฺติกถา, วิมุตฺติญาณทสฺสนกถา , เอวรูปาย กถาย นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี’’ติ (อ. นิ. 9.3; อุทา. 31)ฯ

อภิสลฺเลขิกาย กถาย ลาภี เอว หิ ตํ ภาเสยฺยฯ เอเตน กลฺยาณมิตฺตสมฺปทา ทสฺสิตาฯ

ธมฺมวิตกฺกนฺติ เนกฺขมฺมวิตกฺกาทิํ ธมฺมโต อนเปตํ วิตกฺกยโต ‘‘สีลาทิปฏิปทํ ปริปูเรสฺสามี’’ติ อุปรูปริ อุสฺสาโห อภิวฑฺฒิสฺสติฯ โส ปน วิตกฺโก สีลาทีนํ อนุปการธมฺเม วชฺเชตฺวา อุปการธมฺเม อนุพฺรูหนวเสน หานภาคิยภาวํ อปเนตฺวา ฐิติภาคิยภาเวปิ อฏฺฐตฺวา วิเสสภาคิยตํ นิพฺเพธภาคิยตญฺจ ปาปนวเสน ปวตฺติยา อเนกปฺปเภโท เวทิตพฺโพฯ