6. อวุฏฺฐิกสุตฺตวณฺณนา

[75] ฉฏฺเฐ อวุฏฺฐิกสโมติ อวุฏฺฐิกเมฆสโมฯ เอกจฺโจ หิ เมโฆ สตปฏลสหสฺสปฏโล หุตฺวา อุฏฺฐหิตฺวา ถนนฺโต คชฺชนฺโต วิชฺโชตนฺโต เอกํ อุทกพินฺทุมฺปิ อปาเตตฺวา วิคจฺฉติ, ตถูปโม เอกจฺโจ ปุคฺคโลติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อวุฏฺฐิกสโม’’ติฯ ปเทสวสฺสีติ เอกเทสวสฺสิเมฆสโมฯ ปเทสวสฺสี วิยาติ หิ ปเทสวสฺสีฯ เอกจฺโจ เอกสฺมิํเยว ฐาเน ฐิเตสุ มนุสฺเสสุ ยถา เอกจฺเจ เตเมนฺติ, เอกจฺเจ น เตเมนฺติ, เอวํ มนฺทํ วสฺสติ, ตถูปมํ เอกจฺจํ ปุคฺคลํ ทสฺเสติ ‘‘ปเทสวสฺสี’’ติฯ สพฺพตฺถาภิวสฺสีติ สพฺพสฺมิํ ปถวีปพฺพตสมุทฺทาทิเก ชคติปฺปเทเส อภิวสฺสิเมฆสโมฯ เอกจฺโจ หิ สกลจกฺกวาฬคพฺภํ ปตฺถริตฺวา สพฺพตฺถกเมว อภิวสฺสติ, ตํ จาตุทฺทีปิกมหาเมฆํ เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส อุปมํ กตฺวา วุตฺตํ ‘‘สพฺพตฺถาภิวสฺสี’’ติฯ

สพฺเพสานนฺติ สพฺเพสํ, อยเมว วา ปาโฐฯ น ทาตา โหตีติ อทานสีโล โหติ, ถทฺธมจฺฉริตาย น กสฺสจิ กิญฺจิ เทตีติ อตฺโถฯ อิทานิ ทานสฺส เขตฺตํ เทยฺยธมฺมญฺจ วิภาเคน ทสฺเสตุํ ‘‘สมณพฺราหฺมณา’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ สมิตปาปสมณา เจว ปพฺพชฺชมตฺตสมณา จ พาหิตปาปพฺราหฺมณา เจว ชาติมตฺตพฺราหฺมณา จ อิธ ‘‘สมณพฺราหฺมณา’’ติ อธิปฺเปตาฯ กปณา นาม ทุคฺคตา ทลิทฺทมนุสฺสาฯ อทฺธิกา นาม ปถาวิโน ปริพฺพยวิหีนาฯ วนิพฺพกา นาม เย ‘‘อิฏฺฐํ เทถ กนฺตํ มนาปํ กาเลน อนวชฺชํ อุทคฺคจิตฺตา ปสนฺนจิตฺตา, เอวํ เทนฺตา คจฺฉถ สุคติํ, คจฺฉถ พฺรหฺมโลก’’นฺติอาทินา นเยน ทาเน นิโยเชนฺตา ทานสฺส วณฺณํ โถเมนฺตา วิจรนฺติฯ ยาจกา นาม เย เกวลํ ‘‘มุฏฺฐิมตฺตํ เทถ, ปสตมตฺตํ เทถ, สราวมตฺตํ เทถา’’ติ อปฺปกมฺปิ ยาจมานา วิจรนฺติฯ ตตฺถ สมณพฺราหฺมณคฺคหเณน คุณเขตฺตํ อุปการิเขตฺตญฺจ ทสฺเสติ, กปณาทิคฺคหเณน กรุณาเขตฺตํฯ อนฺนนฺติ ยํกิญฺจิ ขาทนียํ โภชนียํฯ ปานนฺติ อมฺพปานาทิปานกํฯ วตฺถนฺติ นิวาสนปารุปนาทิอจฺฉาทนํฯ ยานนฺติ รถวยฺหาทิ อนฺตมโส อุปาหนํ อุปาทาย คมนสาธนํฯ มาลาติ คนฺถิตาคนฺถิตเภทํ สพฺพํ ปุปฺผํฯ คนฺธนฺติ ยํกิญฺจิ คนฺธชาตํ ปิสิตํ อปิสิตํ คนฺธูปกรณญฺจฯ วิเลปนนฺติ ฉวิราคกรณํฯ เสยฺยาติ มญฺจปีฐาทิ เจว ปาวารโกชวาทิ จ สยิตพฺพวตฺถุฯ เสยฺยคฺคหเณน เจตฺถ อาสนมฺปิ คหิตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ อาวสถนฺติ วาตาตปาทิปริสฺสยวิโนทนํ ปติสฺสยํฯ ปทีเปยฺยนฺติ ทีปกปลฺลิกาทิปทีปูปกรณํฯ