5. ทุจฺจริตสุตฺตวณฺณนา

[64] ปญฺจเม ทุฏฺฐุ จริตานิ, ทุฏฺฐานิ วา จริตานิ ทุจฺจริตานิฯ กาเยน ทุจฺจริตํ, กายโต วา ปวตฺตํ ทุจฺจริตํ กายทุจฺจริตํฯ เสเสสุปิ เอเสว นโย ฯ อิมานิ จ ทุจฺจริตานิ ปญฺญตฺติยา วา กเถตพฺพานิ กมฺมปเถหิ วาฯ ตตฺถ ปญฺญตฺติยา ตาว กายทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส วีติกฺกโม กายทุจฺจริตํ, วจีทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส วีติกฺกโม วจีทุจฺจริตํ, อุภยตฺถ ปญฺญตฺตสฺส วีติกฺกโม มโนทุจฺจริตนฺติ อยํ ปญฺญตฺติกถาฯ ปาณาติปาตาทโย ปน ติสฺโส เจตนา กายทฺวาเรปิ, วจีทฺวาเรปิ, อุปฺปนฺนา กายทุจฺจริตํ, ตถา จตสฺโส มุสาวาทาทิเจตนา วจีทุจฺจริตํ, อภิชฺฌา, พฺยาปาโท, มิจฺฉาทิฏฺฐีติ ตโย เจตนาสมฺปยุตฺตธมฺมา มโนทุจฺจริตนฺติ อยํ กมฺมปถกถาฯ

คาถายํ กมฺมปถปฺปตฺโตเยว ปาปธมฺโม กายทุจฺจริตาทิภาเวน วุตฺโตติ ตทญฺญํ ปาปธมฺมํ สงฺคณฺหิตุํ ‘‘ยญฺจญฺญํ โทสสญฺหิต’’นฺติ วุตฺตํฯ ตตฺถ โทสสญฺหิตนฺติ ราคาทิกิเลสสํหิตํฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

ปญฺจมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. สุจริตสุตฺตวณฺณนา

[65] ฉฏฺเฐ สุฏฺฐุ จริตานิ, สุนฺทรานิ วา จริตานิ สุจริตานิฯ กาเยน สุจริตํ, กายโต วา ปวตฺตํ สุจริตํ กายสุจริตํฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ อิธาปิ ปน ปญฺญตฺติวเสน, กมฺมปถวเสน จาติ ทุวิธา กถาฯ ตตฺถ กายทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส อวีติกฺกโม กายสุจริตํ, วจีทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส อวีติกฺกโม วจีสุจริตํ, อุภยตฺถ ปญฺญตฺตสฺส อวีติกฺกโม มโนสุจริตนฺติ อยํ ปญฺญตฺติกถาฯ ปาณาติปาตาทีหิ ปน วิรมนฺตสฺส อุปฺปนฺนา ติสฺโส เจตนาปิ วิรติโยปิ กายสุจริตํ, มุสาวาทาทีหิ วิรมนฺตสฺส จตสฺโส เจตนาปิ วิรติโยปิ วจีสุจริตํ, อนภิชฺฌา, อพฺยาปาโท, สมฺมาทิฏฺฐีติ ตโย เจตนาสมฺปยุตฺตธมฺมา มโนสุจริตนฺติ อยํ กมฺมปถกถาฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ

ฉฏฺฐสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. โสเจยฺยสุตฺตวณฺณนา

[66] สตฺตเม โสเจยฺยานีติ สุจิภาวาฯ กายโสเจยฺยนฺติ กายสุจริตํ, วจีมโนโสเจยฺยานิปิ วจีมโนสุจริตาเนวฯ ตถา หิ วุตฺตํ ‘‘ตตฺถ กตมํ กายโสเจยฺยํ? ปาณาติปาตา เวรมณี’’ติอาทิ (อ. นิ. 3.121-122)ฯ

คาถายํ สมุจฺเฉทวเสน ปหีนสพฺพกายทุจฺจริตตฺตา กาเยน สุจีติ กายสุจิฯ โสเจยฺยสมฺปนฺนนฺติ ปฏิปฺปสฺสทฺธกิเลสตฺตา สุปริสุทฺธาย โสเจยฺยสมฺปตฺติยา อุเปตํฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ

สตฺตมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. โมเนยฺยสุตฺตวณฺณนา

[67] อฏฺฐเม โมเนยฺยานีติ เอตฺถ อิธโลกปรโลกํ อตฺตหิตปรหิตญฺจ มุนาตีติ มุนิ, กลฺยาณปุถุชฺชเนน สทฺธิํ สตฺต เสกฺขา อรหา จฯ อิธ ปน อรหาว อธิปฺเปโตฯ มุนิโน ภาวาติ โมเนยฺยานิ, อรหโต กายวจีมโนสมาจาราฯ

อถ วา มุนิภาวกรา โมเนยฺยปฏิปทาธมฺมา โมเนยฺยานิฯ เตสมยํ วิตฺถาโร –

‘‘ตตฺถ กตมํ กายโมเนยฺยํ? ติวิธกายทุจฺจริตสฺส ปหานํ กายโมเนยฺยํ, ติวิธํ กายสุจริตํ กายโมเนยฺยํ, กายารมฺมเณ ญาณํ กายโมเนยฺยํ, กายปริญฺญา กายโมเนยฺยํ, ปริญฺญาสหคโต มคฺโค กายโมเนยฺยํ, กายสฺมิํ ฉนฺทราคปฺปหานํ กายโมเนยฺยํ, กายสงฺขารนิโรธา จตุตฺถชฺฌานสมาปตฺติ กายโมเนยฺยํฯ

‘‘ตตฺถ กตมํ วจีโมเนยฺยํ? จตุพฺพิธวจีทุจฺจริตสฺส ปหานํ วจีโมเนยฺยํ, จตุพฺพิธํ วจีสุจริตํ, วาจารมฺมเณ ญาณํ, วาจาปริญฺญา, ปริญฺญาสหคโต มคฺโค, วาจาย ฉนฺทราคปฺปหานํ, วจีสงฺขารนิโรธา ทุติยชฺฌานสมาปตฺติ วจีโมเนยฺยํฯ