เตติ เต เอวํ วิมุตฺตจิตฺตาฯ ธมฺมสาราธิคมาติ วิมุตฺติสารตฺตา อิมสฺส ธมฺมวินยสฺส, ธมฺเมสุ สารภูตสฺส อรหตฺตสฺส อธิคมนโตฯ ขเยติ ราคาทิกฺขยภูเต นิพฺพาเน รตา อภิรตาฯ อถ วา นิจฺจภาวโต เสฏฺฐภาวโต จ ธมฺเมสุ สารนฺติ ธมฺมสารํ, นิพฺพานํฯ วุตฺตญฺเหตํ ‘‘วิราโค เสฏฺโฐ ธมฺมานํ (ธ. ป. 273), วิราโค เตสํ อคฺคมกฺขายตี’’ติ (อิติวุ. 90; อ. นิ. 4.34) จฯ ตสฺส ธมฺมสารสฺส อธิคมเหตุ ขเย สพฺพสงฺขารปริกฺขเย อนุปาทิเสสนิพฺพาเน รตาฯ ปหํสูติ ปชหิํสุฯ เตติ นิปาตมตฺตํฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ

สตฺตมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ปฏิสลฺลานสุตฺตวณฺณนา

[45] อฏฺฐเม ปฏิสลฺลานรามาติ เตหิ เตหิ สตฺตสงฺขาเรหิ ปฏินิวตฺติตฺวา สลฺลานํ ปฏิสลฺลานํ, เอกวิหาโร เอกมนฺตเสวิตา, กายวิเวโกติ อตฺโถฯ ตํ ปฏิสลฺลานํ รมนฺติ โรจนฺตีติ ปฏิสลฺลานรามาฯ ‘‘ปฏิสลฺลานารามา’’ติปิ ปาโฐฯ ยถา วุตฺตํ ปฏิสลฺลานํ อารมิตพฺพโต อาราโม เอเตสนฺติ ปฏิสลฺลานารามาฯ วิหรถาติ เอวํภูตา หุตฺวา วิหรถาติ อตฺโถฯ ปฏิสลฺลาเน รตา นิรตา สมฺมุทิตาติ ปฏิสลฺลานรตาฯ เอตฺตาวตา ชาคริยานุโยโค, ตสฺส นิมิตฺตภูตา วูปกฏฺฐกายตา จ ทสฺสิตาฯ ชาคริยานุโยโค, สีลสํวโร, อินฺทฺริเยสุ, คุตฺตทฺวารตา, โภชเน มตฺตญฺญุตา, สติสมฺปชญฺญนฺติ อิเมหิ ธมฺเมหิ วินา น วตฺตตีติ เตปิ อิธ อตฺถโต วุตฺตา เอวาติ เวทิตพฺพาฯ

อชฺฌตฺตํ เจโตสมถมนุยุตฺตาติ อตฺตโน จิตฺตสมเถ อนุยุตฺตาฯ อชฺฌตฺตํ อตฺตโนติ จ เอตํ เอกตฺถํ, พฺยญฺชนเมว นานํฯ ภุมฺมตฺเถ เจตํ สมถนฺติ อนุสทฺทโยเคน อุปโยควจนํฯ อนิรากตชฺฌานาติ พหิ อนีหตชฺฌานา อวินาสิตชฺฌานา วาฯ นีหรณํ วินาโส วาติ อิทํ นิรากตํ นาม ‘‘ถมฺภํ นิรํกตฺวา นิวาตวุตฺตี’’ติอาทีสุ (สุ. นิ. 328) วิยฯ วิปสฺสนาย สมนฺนาคตาติ สตฺตวิธาย อนุปสฺสนาย ยุตฺตาฯ