7. อาตาปีสุตฺตวณฺณนา

[34] สตฺตเม อนาตาปีติ กิเลสานํ อาตาปนฏฺเฐน อาตาโป, วีริยํ, โส เอตสฺส อตฺถีติ อาตาปี, น อาตาปี อนาตาปี, สมฺมปฺปธานวิรหิโต กุสีโตติ วุตฺตํ โหติฯ โอตฺตาโป วุจฺจติ ปาปุตฺราโส, โส เอตสฺส อตฺถีติ โอตฺตาปี, น โอตฺตาปี อโนตฺตาปี, โอตฺตาปรหิโตฯ อถ วา อาตาปปฺปฏิปกฺโข อนาตาโป, โกสชฺชํ โส อสฺส อตฺถีติ อนาตาปีฯ ยํ ‘‘น โอตฺตปติ โอตฺตปฺปิตพฺเพน, น โอตฺตปติ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา’’ติ เอวํ วุตฺตํ, ตํ อโนตฺตปฺปํ อโนตฺตาโปฯ โส อสฺส อตฺถีติ อโนตฺตาปีติ เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

อภพฺโพติ อนรโหฯ สมฺโพธายาติ อริยมคฺคตฺถายฯ นิพฺพานายาติ กิเลสานํ อจฺจนฺตวูปสมาย อมตมหานิพฺพานายฯ อนุตฺตรสฺส โยคกฺเขมสฺสาติ อรหตฺตผลสฺสฯ ตญฺหิ อุตฺตริตรสฺส อภาวโต อนุตฺตรํ, จตูหิ โยเคหิ อนุปทฺทุตตฺตา เขมํ นิพฺภยนฺติ โยคกฺเขมนฺติ จ วุจฺจติฯ อธิคมายาติ ปตฺติยาฯ อาตาปีติ วีริยวาฯ โส หิ ‘‘อารทฺธวีริโย วิหรติ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย, กุสลานํ ธมฺมานํ อุปสมฺปทาย, ถามวา ทฬฺหปรกฺกโม อนิกฺขิตฺตธุโร กุสเลสุ ธมฺเมสู’’ติ (ที. นิ. 3.345) เอวํ วุตฺเตน วีริยารมฺเภน สมนฺนาคโต กิเลสานํ อจฺจนฺตเมว อาตาปนสีโลติ อาตาปีฯ โอตฺตาปีติ ‘‘ยํ โอตฺตปติ โอตฺตปฺปิตพฺเพน, โอตฺตปติ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา’’ติ (ธ. ส. 31) เอวํ วุตฺเตน โอตฺตปฺเปน สมนฺนาคตตฺตา โอตฺตปนสีโลติ โอตฺตปฺปีฯ อยญฺหิ โอตฺตาปีติ วุตฺโตฯ ตทวินาภาวโต หิริยา จ สมนฺนาคโต เอว โหตีติ หิโรตฺตปฺปสมฺปนฺโน อณุมตฺเตปิ วชฺเช ภยทสฺสาวี สีเลสุ ปริปูรการี โหติฯ อิจฺจสฺส สีลสมฺปทา ทสฺสิตาฯ อาตาปีติ อิมินา นเยนสฺส กิเลสปริตาปิตาทีปเนน สมถวิปสฺสนาภาวนานุยุตฺตตา ทสฺสิตาฯ ยถาวุตฺตญฺจ วีริยํ สทฺธาสติสมาธิปญฺญาหิ วินา น โหตีติ วิมุตฺติปริปาจกานิ สทฺธาปญฺจมานิ อินฺทฺริยานิ อตฺถโต วุตฺตาเนว โหนฺติฯ เตสุ จ สิทฺเธสุ อนิจฺเจ อนิจฺจสญฺญา, อนิจฺเจ ทุกฺขสญฺญา, ทุกฺเข อนตฺตสญฺญา, ปหานสญฺญา, วิราคสญฺญา, นิโรธสญฺญาติ ฉ นิพฺเพธภาคิยา สญฺญา สิทฺธา เอวาติฯ