พระสุตตันตปิฏก ขุททกนิกาย มหานิทเทส [อัฎฐกวรรค] 14. ตุวฏกสุตตนิทเทส
ซ้ายฝัน... คนนอนหงายฝัน... คนนอนคว่ำฝัน... คนฝันเห็นดวงจันทร์... คนฝันเห็น
ดวงอาทิตย์... คนฝันเห็นมหาสมุทร... คนฝันเห็นขุนเขาสิเนรุ... คนฝันเห็นช้าง...
คนฝันเห็นม้า... คนฝันเห็นรถ... คนฝันเห็นพลเดินเท้า... คนฝันเห็นกระบวนทัพ...
คนฝันเห็นสวนที่น่ารื่นรมย์... คนฝันเห็นป่าที่น่ารื่นรมย์... คนฝันเห็นพื้นที่ที่น่ารื่นรมย์...
คนฝันเห็นสระน้ำที่น่ารื่นรมย์ จะมีผลอย่างนี้" พวกนักทำนายฝันย่อมทำนายฝัน
อย่างนี้
ว่าด้วยการทำนายลักษณะ
พวกนักทำนายลักษณะ ย่อมทำนายลักษณะ คือ ลักษณะแก้วมณี ลักษณะ
ไม้พลอง ลักษณะผ้า ลักษณะดาบ ลักษณะศร ลักษณะธนู ลักษณะอาวุธ ลักษณะ
สตรี ลักษณะบุรุษ ลักษณะเด็กหญิง ลักษณะเด็กชาย ลักษณะทาสหญิง ลักษณะ
ทาสชาย ลักษณะช้าง ลักษณะม้า ลักษณะกระบือ ลักษณะโคอุสภะ ลักษณะโคสามัญ
ลักษณะแพะ ลักษณะแกะ ลักษณะไก่ ลักษณะนกกระทา ลักษณะเหี้ย ลักษณะตุ้มหู
ลักษณะเต่า ลักษณะมฤค พวกนักทำนายลักษณะย่อมทำนายลักษณะอย่างนี้
ว่าด้วยการดูฤกษ์ยาม
พวกนักทำนายฤกษ์ยาม ย่อมทำนายฤกษ์ยามว่า ฤกษ์มี 28 ฤกษ์1 ควรทำ
งานมงคลขึ้นบ้านใหม่โดยฤกษ์นี้ ควรทำงานมงคลผูกเครื่องประดับโดยฤกษ์นี้ ควร
ทำงานมงคลแต่งงานโดยฤกษ์นี้ ควรทำงานมงคลปลูกพืชโดยฤกษ์นี้ ควรทำงาน
มงคลครองเรือนโดยฤกษ์นี้ พวกนักทำนายฤกษ์ยาม ย่อมทำนายฤกษ์ยามอย่างนี้
เชิงอรรถ :
1 ฤกษ์ 28 เป็นชื่อฤกษ์ตามตำราโหราศาสตร์ ซึ่งเป็นความเชื่อในศาสนาพราหมณ์ จะประกอบอะไรก็ตาม
จะต้องมีเรื่องฤกษ์ยามเข้ามาเกี่ยวข้องตั้งแต่เกิดจนถึงตาย ทุกอย่างจะขาดเรื่องฤกษ์ยามไปมิได้ แม้ฤกษ์
ยามตามที่ปรากฏนี้ ก็เกี่ยวข้องกับฤกษ์ยามการเกิดจนถึงตาย และพิธีกรรมทุกอย่าง อันเป็นความเชื่อ
ในทางศาสนาพราหมณ์ เช่น หญิงชายใดเกิดมาในขณะพระจันทร์เสวยอัสวนีฤกษ์ จะเป็นคนมีปัญญารู้
ศิลปศาสตร์มาก เป็นต้น ฤกษ์ 28 ได้แก่
(1) อัสวนี ดาวม้า มี 7 ดวง รูปเหมือนม้า
(2) ภรณี ดาวแม่ไก่ รูปสามเส้า
(3) กัตติกา ดาวลูกไก่ มี 8 ดวง มีรูปเหมือนฝูงไก่
(4) โรหิณี ดาวจมูกม้า มี 7 ดวง รูปเหมือนไม้ค้ำเกวียน
พระสุตตันตปิฏก ขุททกนิกาย มหานิทเทส [อัฎฐกวรรค] 14. ตุวฏกสุตตนิทเทส
คำว่า ไม่พึงประกอบการทำอาถรรพณ์ การทำนายฝัน การทำนายลักษณะ
หรือแม้การดูฤกษ์ยาม อธิบายว่า ไม่พึงประกอบ คือ ไม่พึงประพฤติ ไม่พึง
ประพฤติโดยเอื้อเฟื้อ ไม่พึงสมาทานประพฤติ การทำอาถรรพณ์ การทำนายฝัน
การทำนายลักษณะ หรือแม้การดูฤกษ์ยาม
อีกนัยหนึ่ง ไม่ควรเรียน ไม่ควรท่อง ไม่ควรทรงจำ ไม่ควรเข้าไปทรงจำ
ไม่ควรเข้าไปกำหนด ไม่ควรประกอบการทำอาถรรพณ์ เป็นต้น รวมความว่า
ไม่พึงประกอบการทำอาถรรพณ์ การทำนายฝัน การทำนายลักษณะ หรือแม้การดู
ฤกษ์ยาม
เชิงอรรถ :
(5) มิคสิระ ดาวหัวเนื้อ มี 3 ดวง รูปเหมือนหัวเนื้อ
(6) อัททา ดาวฉัตร รูปเหมือนแก้วปัทมราช
(7) ปุนัพสุ ดาวสำเภา มี 3 ดวง รูปเหมือนสำเภา
(8) ปุสยะ ดาวปุยฝ้าย มี 5 ดวง รูปเหมือนรูปหีบ
(9) อิสิเลสะ ดาวพ้อม มี 5 ดวง รูปเหมือนคู้ข้อศอก
(10) มาฆะ ดาววานร-ไถ มีรูปเหมือนงอนไถ
(11) ปุพพผัคคุณี ดาวเพดานหน้า มีรูปเหมือนเพดาน
(12) อุตตผัคคุณี ดาวเพดานหลัง มีรูปเหมือนดาวเพดานเรียงกัน
(13) หัตถะ ดาวฝ่ามือ มี 5 ดวง มีรูปเหมือนเหนียงสัตว์และฝ่ามือ
(14) จิตตะ ดาวตาจระเข้ มีรูป มีวรรณเหมือนแก้วไพฑูรย์
(15) สาติ ดาวช้างพัง มีรูปเหมือนเหนียงผูกคอสุนัข
(16) วิสาขา ดาวเขากระบือ-แขนนาง มีรูปเหมือนแขนนาง
(17) อนุราธะ ดาวหมี-หน้าไม้ มี 4 ดวง มีรูปเป็นเหมือนหน้าไม้
(18) เชฏฐา ดาวแพะ-ช้างใหญ่ มีรูปคด ๆ
(19) มูละ ดาวช้างน้อย มี 9 ดวง มีรูปเหมือนช้างน้อย
(20) ปุพพาสาฬหะ ดาวแรดตัวผู้ มี 3 ดวง เป็นเหมือนปากนก
(21) อุตตราสาฬหะ ดาวแรดตัวเมีย มี 5 ดวง เป็นเหมือนรูปครุฑ
(22) สาวนะ ดาวคนจำศีล มี 3 ดวง เป็นเหมือนหลักชัย
(23) ธนิฏฐะ ดาวกา มี 4 ดวง เป็นเหมือนรูปไซ
(24) สตภิสกะ ดาวมังกร มี 4 ดวง เป็นเหมือนรูปหางพิมพ์ทอง
(25) ปุพพาภัททะ ดาวราชสีห์ตัวผู้ มี 2 ดวง มีรูปเหมือนเพดาน
(26) อุตตราภัททะ ดาวราชสีห์ตัวเมีย มี 2 ดวง มีรูปเหมือนเพดาน
(27) เรวตี ดาวปลาตะเพียน มี 36 ดวง มีรูปเหมือนรูปไซและปลาตะเพียน
(28) ฤกษ์พานาที ระยะเวลาที่เป็นฤกษ์ (เทพ สาริกบุตร. พระคัมภีร์ฤกษ์, โรงพิมพ์ศิลปาบรรณาคาร,
กรุงเทพฯ, พ.ศ.2053, พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2525)
