พระสุตตันตปิฏก ขุททกนิกาย มหานิทเทส [อัฎฐกวรรค] 6. ชราสุตตนิทเทส
สมจริงดังที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ว่า "ภิกษุทั้งหลาย อายุของมนุษย์น้อย
จำต้องไปสู่ปรโลก ต้องประสบกับความตายที่เข้าใจกันอยู่ ควรทำกุศล ประพฤติ
พรหมจรรย์ ผู้ที่เกิดมาแล้วไม่ตายไม่มี ภิกษุทั้งหลาย ผู้ใดมีชีวิตยืนนาน ผู้นั้นก็อยู่
ได้เพียง 100 ปี หรืออยู่ได้เกินกว่านั้นก็มีน้อย"
(พระผู้มีพระภาคผู้สุคตศาสดา ครั้นตรัสเวยยากรณ์ภาษิตนี้แล้ว จึงตรัสคาถา
ประพันธ์ต่อไปอีกว่า)
มนุษย์มีอายุน้อย บุคคลผู้ฉลาดพึงดูหมิ่นชีวิตที่น้อยนั้น
พึงเร่งประพฤติธรรมเหมือนคนถูกไฟไหม้ศีรษะ ฉะนั้น
เพราะความตายจะไม่มาถึงไม่มี1
วันคืนล่วงเลยไป ชีวิตก็ใกล้หมดสิ้นไป
อายุของสัตว์ทั้งหลายก็หมดสิ้นไป
เหมือนน้ำในแม่น้ำน้อยจะแห้งไป ฉะนั้น2
รวมความว่า ชีวิตนี้น้อยนัก
คำว่า มนุษย์ย่อมตายภายใน 100 ปี อธิบายว่า มนุษย์ย่อมเคลื่อน ตาย
สูญหาย สลายไป ในขณะที่เป็นกลละ(น้ำใส)บ้าง ... ในขณะที่เป็นอัพพุทะ(น้ำล้าง
เนื้อ)บ้าง ... ในขณะที่เป็นเปสิ(ชิ้นเนื้อ)บ้าง ... ในขณะที่เป็นฆนะ(ก้อนเนื้อ)บ้าง ...
ในขณะที่เป็นปัญจสาขา(5 ปุ่ม คือมือ 2 เท้า 2 ศีรษะ 1)บ้าง ขณะคลอด
ย่อมเคลื่อน ตาย สูญหาย สลายไปบ้าง ย่อมเคลื่อน ตาย สูญหาย สลายไป
ในเรือนคลอดบ้าง มีอายุเพียงครึ่งเดือน ย่อมเคลื่อน ตาย สูญหาย สลายไปบ้าง
มีอายุ 1 เดือน ... มีอายุ 2 เดือน ... มีอายุ 3 เดือน ... มีอายุ 4 เดือน ...
มีอายุ 5 เดือน ... มีอายุ 6 เดือน ... มีอายุ 7 เดือน ... มีอายุ 8 เดือน ...
มีอายุ 9 เดือน ... มีอายุ 10 เดือน ... มีอายุ 1 ปี ... มีอายุ 2 ปี ... มีอายุ 3 ปี ...
มีอายุ 4 ปี ... มีอายุ 5 ปี ... มีอายุ 6 ปี ... มีอายุ 7 ปี ... มีอายุ 8 ปี ... มีอายุ 9
ปี ... มีอายุ 10 ปี ... มีอายุ 20 ปี ... มีอายุ 30 ปี ... มีอายุ 40 ปี ... มีอายุ 50 ปี
... มีอายุ 60 ปี ... มีอายุ 70 ปี ... มีอายุ 80 ปี ... มีอายุ 90 ปี ย่อมเคลื่อน
ตาย สูญหาย สลายไปบ้าง รวมความว่า มนุษย์ย่อมตายภายใน 100 ปี
เชิงอรรถ :
1 สํ.ส. 15/145/130
2 สํ.ส. 15/146/131
