พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [2. ทุกนิบาต] 5. รุหกวรรค 9. คหปติชาดก (199)
7. มิตตามิตตชาดก (197)
ว่าด้วยอาการของผู้เป็นมิตรและมิใช่มิตร
(ฤๅษีโพธิสัตว์บอกเหตุแก่ดาบสทั้งหลายว่า)
[93] บุคคลเห็นคนผู้เป็นศัตรูกันแล้วย่อมไม่ยิ้มแย้ม
ไม่ชื่นชมศัตรูนั้น เมื่อสบตากันก็เบือนหน้าไปทางอื่น
และประพฤติตรงกันข้าม
[94] อาการทั้งหลายปรากฏที่ศัตรู
บัณฑิตเห็นแล้ว ฟังแล้วซึ่งอาการเหล่านั้น
พึงรู้ได้ว่า ผู้นี้เป็นศัตรูของเรา
มิตตามิตตชาดกที่ 7 จบ
8. ราธชาดก (198)
ว่าด้วยนกราธโพธิสัตว์
(พราหมณ์ถามนกราธโพธิสัตว์ว่า)
[95] ลูกเอ๋ย พ่อเพิ่งกลับมาจากที่ค้างแรม มาถึงเดี๋ยวนี้เอง
ยังไม่นานนักลูกเอ๋ย แม่ของเจ้าไม่ไปคบหาชายอื่นหรือ
(นกราธโพธิสัตว์แจ้งให้พราหมณ์ทราบว่า)
[96] ธรรมดาบัณฑิตเมื่อกล่าวคำจริง
แต่คำนั้นเป็นการกล่าวถึงความไม่ดีจะพึงหมกไหม้
เหมือนนกแขกเต้าชื่อโปฏฐปาทะหมกไหม้อยู่ที่เถ้าไฟในเตา
ราธชาดกที่ 8 จบ
9. คหปติชาดก (199)
ว่าด้วยคหบดีโพธิสัตว์
(คหบดีโพธิสัตว์เห็นกิริยาของภรรยาและชายชู้ เมื่อจะประกาศเนื้อความนั้น
จึงกล่าวว่า)
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [2. ทุกนิบาต] 6. นตังทัฬหวรรค 2. เกฬิสีลชาดก (202)
[97] เหตุทั้ง 2 ประการไม่ควรแก่เรา เราไม่ชอบใจเลย
ก็หญิงนี้ลงไปในฉางข้าวแล้ว ยังพูดว่า ฉันยังใช้คืนท่านไม่ได้
[98] นี่ท่านผู้ใหญ่บ้าน เพราะเหตุนั้น ฉันจึงพูดกับท่าน
ในคราวเมื่อเรามีชีวิตฝืดเคือง ยากเข็ญ
ท่านได้ทำสัญญากำหนดไว้ 2 เดือน
แล้วมาทวงเนื้อโคผอมแก่เมื่อยังไม่ถึงกำหนดเวลาสัญญา
เหตุทั้ง 2 ประการนั้นฉันไม่ชอบใจเลย
คหปติชาดกที่ 9 จบ
10. สาธุสีลชาดก (200)
ว่าด้วยเลือกเอาผู้มีศีล
(พราหมณ์ถามพระโพธิสัตว์ผู้เป็นอาจารย์ว่า)
[99] ข้าพเจ้าขอถามท่านพราหมณ์ว่า บรรดาคน 4 คน คือ
(1) คนมีรูปงาม (2) คนมีอายุ (3) คนมีชาติสูง
(4) คนมีศีลธรรม ท่านจะเลือกใครหนอ
(อาจารย์ฟังคำของพราหมณ์นั้นแล้วกล่าวว่า)
[100] ร่างกายก็มีประโยชน์ ข้าพเจ้าขอทำความนอบน้อมต่อท่าน
ผู้เจริญวัย ชาติสูงก็มีประโยชน์ แต่ข้าพเจ้าชอบใจศีล
สาธุสีลชาดกที่ 10 จบ
รุหกวรรคที่ 5 จบ
รวมชาดกที่มีในวรรคนี้ คือ
1. รุหกชาดก 2. สิริกาฬกัณณิชาดก
3. จูฬปทุมชาดก 4. มณิโจรชาดก
5. ปัพพตูปัตถรชาดก 6. วลาหกัสสชาดก
7. มิตตามิตตชาดก 8. ราธชาดก
9. คหปติชาดก 10. สาธุสีลชาดก
