พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [2. ทุกนิบาต] 9. อุปาหนวรรค 3. วิกัณณกชาดก (233)
รวมชาดกที่มีในวรรคนี้ คือ
1. กาสาวชาดก 2. จูฬนันทิยชาดก
3. ปุฏภัตตชาดก 4. กุมภีลชาดก
5. ขันติวัณณนชาดก 6. โกสิยชาดก
7. คูถปาณกชาดก 8. กามนีตชาดก
9. ปลายิตชาดก 10. ทุติยปลายิตชาดก
9. อุปาหนวรรค
หมวดว่าด้วยอุปมาด้วยรองเท้า
1. อุปาหนชาดก (231)
ว่าด้วยการใช้ศิลปะในทางที่ผิดก่อให้เกิดโทษเหมือนรองเท้ากัด
(นายควาญช้างโพธิสัตว์กราบทูลพระราชาว่า)
[161] รองเท้าที่คนซื้อมาเพื่อต้องการความสบายเท้า
กลับนำทุกข์มาให้
รองเท้านั้นถูกความร้อนแผดเผา
ถูกพื้นครูดสี ย่อมกัดเท้าคนผู้นั้นนั่นแหละ ฉันใด
[162] ผู้ใดเกิดในตระกูลต่ำ ไม่ใช่อารยชน
เรียนศิลปวิทยาในสำนักของอาจารย์แล้ว
ผู้นั้นย่อมฆ่าตนเองด้วยศิลปวิทยาที่เรียนมา
ในสำนักของอาจารย์นั้น ฉันนั้น
บุคคลนั้นบัณฑิตเรียกว่า อนารยชน
เปรียบด้วยรองเท้าที่ทำไม่ดี
อุปาหนชาดกที่ 1 จบ
