เมนู

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท 4. ปุปผวรรค 1. ปัญจสตภิกขุวัตถุ
4. ปุปผวรรค
หมวดว่าด้วยดอกไม้
1. ปัญจสตภิกขุวัตถุ
เรื่องภิกษุ 500 รูป
(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุ 500 รูป ดังนี้)
[44] ใครจักรู้แจ้งแผ่นดินนี้1 ยมโลก2
และมนุษยโลกนี้ พร้อมทั้งเทวโลก
ใครจักเลือกบทธรรม3ที่ตถาคตแสดงไว้ดีแล้ว
เหมือนช่างดอกไม้ผู้ชาญฉลาดเลือกเก็บดอกไม้ ฉะนั้น
[45] พระเสขะ4จักรู้แจ้งแผ่นดินนี้ ยมโลก
และมนุษยโลกนี้ พร้อมทั้งเทวโลก
พระเสขะจักเลือกบทธรรมที่ตถาคตแสดงไว้ดีแล้ว
เหมือนช่างดอกไม้ผู้ชาญฉลาดเลือกเก็บดอกไม้ ฉะนั้น

เชิงอรรถ :
1 แผ่นดิน ในที่นี้หมายถึงอัตภาพ (ขุ.ธ.อ. 3/1/2)
2 ยมโลก หมายถึงอบายภูมิ 4 (ขุ.ธ.อ. 3/2)
3 บทธรรม หมายถึงโพธิปักขิยธรรม 37 ประการ (ขุ.ธ.อ. 3/2)
4 พระเสขะ หมายถึงพระอริยบุคคล 7 จำพวก มีพระโสดาบัน เป็นต้น ผู้ศึกษาตามไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ
และปัญญา (ขุ.ธ.อ. 3/2)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 25 หน้า :40 }


พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท 4. ปุปผวรรค 3. วิฑูฑภวัตถุ
2. มรีจิกัมมัฏฐานิกภิกขุวัตถุ
เรื่องภิกษุผู้เจริญมรีจิกัมมัฏฐาน
(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุผู้เจริญกัมมัฏฐานมีพยับแดดเป็นอารมณ์
ดังนี้)
[46] ภิกษุผู้รู้แจ้งว่า ร่างกายนี้เปรียบเหมือนฟองน้ำ
รู้ชัดว่า ร่างกายนี้มีลักษณะดุจพยับแดด1
ตัดพวงดอกไม้ของมาร2ได้แล้ว
ก็จะไปถึงสถานที่ที่มัจจุราชหาไม่พบ3

3. วิฑูฑภวัตถุ
เรื่องเจ้าชายวิฑูฑภะ
(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
[47] มฤตยู4 ย่อมฉุดคร่านรชนผู้มีใจติดข้องอยู่ในอารมณ์ต่าง ๆ
ผู้มัวแต่เลือกเก็บดอกไม้5อยู่
เหมือนห้วงน้ำใหญ่พัดพาเอาชาวบ้านที่หลับไหลไป ฉะนั้น

เชิงอรรถ :
1 ชื่อว่า เหมือนฟองน้ำ เพราะจะดำรงอยู่ได้ไม่นาน
ชื่อว่า ดุจพยับแดด เพราะปรากฏในที่ไกลเหมือนเป็นรูปที่จะยึดถือจับต้องได้ แต่พอเข้าใกล้กลับว่างเปล่า
ยึดถือจับต้องไม่ได้เลย ดำรงอยู่ได้ชั่วกาลนิดหน่อย (ขุ.ธ.อ. 3/4)
2 ตัดพวงดอกไม้ของมาร หมายถึงตัดวัฏฏะในภูมิ 3 (กามภูมิ รูปภูมิ อรูปภูมิ) ได้ด้วยอริยมรรค (ขุ.ธ.อ. 3/4)
3 สถานที่มัจจุราชหาไม่พบ หมายถึงอมตนิพพาน (ขุ.ธ.อ. 3/4)
4 มฤตยู หมายถึงความตาย (ขุ.ธ.อ. 3/25)
5 ดอกไม้ ในที่นี้หมายถึงกามคุณ 5 (ขุ.ธ.อ. 3/24)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 25 หน้า :41 }