พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ทสกนิบาต [1. ปฐมปัณณาสก์] 4. อุปาลิวรรค 3. อุพพาหิกาสูตร
7. บัณเฑาะก์นั่งอยู่ในบริษัทนั้น
8. กถาว่าด้วยบัณเฑาะก์ยังทำค้างอยู่
9. ผู้ประทุษร้ายภิกษุณีนั่งอยู่ในบริษัทนั้น
10. กถาว่าด้วยผู้ประทุษร้ายภิกษุณียังทำค้างอยู่
อุบาลี เหตุงดสวดปาติโมกข์ 10 ประการนี้แล
ปาติโมกขัฏฐปนาสูตรที่ 2 จบ
3. อุพพาหิกาสูตร
ว่าด้วยคุณสมบัติของภิกษุผู้รื้อฟื้นอธิกรณ์
[33] ท่านพระอุบาลีทูลถามว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ภิกษุผู้ประกอบด้วย
ธรรมเท่าไรหนอ สงฆ์พึงสมมติ1ให้เป็นผู้รื้อฟื้นอธิกรณ์ได้
พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า อุบาลี ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 10 ประการ
สงฆ์พึงสมมติให้เป็นผู้รื้อฟื้นอธิกรณ์2ได้
ธรรม 10 ประการ อะไรบ้าง คือ
ภิกษุในธรรมวินัยนี้
1. เป็นผู้มีศีล สำรวมด้วยการสังวรในปาติโมกข์ เพียบพร้อมด้วยอาจาระ
และโคจร มีปกติเห็นภัยในโทษแม้เล็กน้อย สมาทานศึกษาอยู่ในสิกขา-
บททั้งหลาย
2. เป็นพหูสูต ทรงสุตะ สั่งสมสุตะ เป็นผู้ได้ฟังมากซึ่งธรรมที่มีความงาม
ในเบื้องต้น มีความงามในท่ามกลาง และมีความงามในที่สุด ประกาศ
เชิงอรรถ :
1 สมมติ ในที่นี้หมายถึงการที่สงฆ์ประชุมกันตกลงมอบหมาย หรือแต่งตั้งภิกษุรูปใดรูปหนึ่งให้ทำกิจหรือเป็น
เจ้าหน้าที่ในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง
2 อธิกรณ์ ในที่นี้หมายถึงเรื่องที่สงฆ์ต้องดำเนินการมี 4 อย่าง คือ (1) วิวาทาธิกรณ์ การเถียงกันเกี่ยวกับ
พระธรรมวินัย (2) อนุวาทาธิกรณ์ การโจทหรือกล่าวหากันด้วยอาบัติ (3) อาปัตตาธิกรณ์ การต้อง
อาบัติ การปรับอาบัติและการแก้ไขตัวเองให้พ้นจากอาบัติ (4) กิจจาธิกรณ์ กิจธุระต่าง ๆ ที่สงฆ์จะต้องทำ
เช่นให้อุปสมบท ให้ผ้ากฐิน เป็นต้น (องฺ.ทุก.อ. 2/15/12, องฺ.ทสก.อ. 3/33/345)
พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ทสกนิบาต [1. ปฐมปัณณาสก์] 4. อุปาลิวรรค 4. อุปสัมปทาสูตร
พรหมจรรย์พร้อมทั้งอรรถและพยัญชนะ บริสุทธิ์ บริบูรณ์ครบถ้วน
ทรงจำไว้ได้ คล่องปาก ขึ้นใจ แทงตลอดดีด้วยทิฏฐิ1
3. ทรงจำปาติโมกข์ทั้งสอง2 ได้ดี จำแนกได้ดี ให้เป็นไปได้ดีโดยพิสดาร
วินิจฉัยได้ดีโดยสูตร โดยอนุพยัญชนะ
4. เป็นผู้ตั้งมั่น ไม่ง่อนแง่นในวินัย
5. เป็นผู้สามารถปรับคู่ความทั้ง 2 ฝ่ายให้ยินยอมกันได้ ให้สำนึกตัว ให้
เพ่งพินิจดู ให้เห็นผล ให้เลื่อมใส
6. เป็นผู้ฉลาดในการระงับอธิกรณ์ที่เกิดขึ้น
7. รู้อธิกรณ์
8. รู้เหตุเกิดอธิกรณ์
9. รู้ความดับอธิกรณ์
10. รู้วิธีปฏิบัติเพื่อระงับอธิกรณ์
อุบาลี ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 10 ประการนี้แล สงฆ์พึงสมมติให้เป็นผู้รื้อ
ฟื้นอธิกรณ์ได้
อุพพาหิกาสูตร ที่ 3 จบ
4. อุปสัมปทาสูตร
ว่าด้วยคุณสมบัติของภิกษุผู้ให้อุปสมบท
[34] พระอุบาลีทูลถามว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม
เท่าไรหนอ พึงให้กุลบุตรอุปสมบทได้
พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า อุบาลี ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 10 ประการ
พึงให้กุลบุตรอุปสมบทได้
เชิงอรรถ :
1 ดูเชิงอรรถที่ 1 ข้อ 17 (ปฐมนาถสูตร) หน้า 32 ในเล่มนี้
2 ปาติโมกข์ทั้งสอง ในที่นี้หมายถึง มหาวิภังค์ (ภิกขุวิภังค์) ว่าด้วยสิกขาบทในปาติโมกข์ฝ่ายภิกษุ 227 ข้อ
และภิกขุนีวิภังค์ ว่าด้วยสิกขาบท 311 ข้อฝ่ายภิกษุณี
