พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย นวกนิบาต [1.ปฐมปัณณาสก์] 3.สัตตาวาสวรรค 1.ติฐานสูตร
3. สัตตาวาสวรรค
หมวดว่าด้วยสัตตาวาส
1. ติฐานสูตร
ว่าด้วยฐานะ 3 ประการ
[21] ภิกษุทั้งหลาย มนุษย์ชาวอุตตรกุรุทวีปเหนือกว่าเทวดาชั้นดาวดึงส์
และมนุษย์ชาวชมพูทวีป ด้วยฐานะ 3 ประการ
ฐานะ 3 ประการ1 อะไรบ้าง คือ
1. ไม่มีความเห็นแก่ตัว 2. ไม่มีความหวงแหน
3. มีอายุแน่นอน
ภิกษุทั้งหลาย มนุษย์ชาวอุตตรกุรุทวีปเหนือกว่าเทวดาชั้นดาวดึงส์และมนุษย์
ชาวชมพูทวีป ด้วยฐานะ 3 ประการนี้แล
ภิกษุทั้งหลาย เทวดาชั้นดาวดึงส์เหนือกว่ามนุษย์ชาวอุตตรกุรุทวีปและมนุษย์
ชาวชมพูทวีป ด้วยฐานะ 3 ประการ
ฐาน 3 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. อายุอันเป็นทิพย์ 2. วรรณะอันเป็นทิพย์
3. สุขอันเป็นทิพย์
ภิกษุทั้งหลาย เทวดาชั้นดาวดึงส์เหนือกว่ามนุษย์ชาวอุตตรกุรุทวีปและมนุษย์
ชาวชมพูทวีป ด้วยฐานะ 3 ประการนี้แล
เชิงอรรถ :
1 ไม่มีความเห็นแก่ตัว หมายถึงไม่มีตัณหา อีกนัยหนึ่ง หมายถึงไม่มีความทุกข์ ไม่มีความหวงแหน หมาย
ถึงไม่หวงแหนว่า สิ่งนี้เป็นของเรา มีอายุแน่นอน หมายถึงมีอายุ 1,000 ปี และมีคติที่แน่นอนคือ เมื่อ
จุติจากอุตตรกุรุทวีปแล้วต้องไปเกิดในสวรรค์เท่านั้น (องฺ.นวก.อ. 3/21/303)
พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย นวกนิบาต [1.ปฐมปัณณาสก์] 3.สัตตาวาสวรรค 2.อัสสขฬุงกสูตร
ภิกษุทั้งหลาย มนุษย์ชาวชมพูทวีปเหนือกว่ามนุษย์ชาวอุตตรกุรุทวีปและ
เทวดาชั้นดาวดึงส์ ด้วยฐานะ 3 ประการ
ฐานะ 3 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. เป็นผู้แกล้วกล้า
2. เป็นผู้มีสติ1
3. เป็นผู้อยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในชมพูทวีปนี้2
ภิกษุทั้งหลาย มนุษย์ชาวชมพูทวีปเหนือกว่ามนุษย์ชาวอุตตรกุรุทวีปและ
เทวดาชั้นดาวดึงส์ ด้วยฐานะ 3 ประการนี้แล
ติฐานสูตรที่ 1 จบ
2. อัสสขฬุงกสูตร3
ว่าด้วยม้ากระจอกและคนกระจอก
[22] ภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงม้ากระจอก 3 จำพวก คนกระจอก 3
จำพวก ม้าดี 3 จำพวก และคนดี 3 จำพวก ม้าอาชาไนย4พันธุ์ดี 3 จำพวก
และบุรุษอาชาไนยผู้เจริญ 3 จำพวก เธอทั้งหลายจงฟังเรื่องนั้น
ม้ากระจอก 3 จำพวกไหนบ้าง คือ
1. ม้ากระจอกบางตัวในโลกนี้สมบูรณ์ด้วยเชาว์ แต่ไม่สมบูรณ์ด้วยวรรณะ
ไม่สมบูรณ์ด้วยความสูงและความใหญ่
เชิงอรรถ :
1 มีสติ ในที่นี้หมายถึงมีสติมั่นคง เพราะมนุษย์มีทั้งสุขและทุกข์คละเคล้ากัน ซึ่งต่างจากเทวดาและสัตว์นรก
ที่มีสติไม่มั่นคง เพราะเทวดามีแต่สุขอย่างเดียว และสัตว์นรกมีแต่ทุกข์อย่างเดียว (องฺ.นวก.อ. 3/21/303)
2 เพราะพระพุทธเจ้าและพระปัจเจกพุทธเจ้าอุบัติในชมพูทวีป จึงมีการประพฤติพรหมจรรย์คืออริยมรรค
มีองค์ 8 (องฺ.นวก.อ. 3/21/303) และดู อภิ.ก. 37/271/95
3 ดู องฺ.ติก. (แปล) 20/141-143/387-392 (อัสสขฬุงกสูตร อัสสสทัสสสูตร)
4 ม้าอาชาไนย ในที่นี้หมายถึงม้าที่เกิดในตระกูลม้าสินธพ หรือในตระกูลพญาม้าวลาหก (ขุ.ธ.อ. 154/105)
หรือ หมายถึงม้าที่รู้เหตุที่ควรและไม่ควร (องฺ.ติก.อ. 2/143/273) และดู องฺ.ติก. (แปล) 20/97/330
