พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย อัฏฐกนิบาต [1.ปฐมปัณณาสก์] 2.มหาวรรค 4.อัสสขฬุงกสูตร
4. อัสสขฬุงกสูตร
ว่าด้วยม้ากระจอกและคนกระจอก
[14] ภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงม้ากระจอก 8 จำพวก และโทษของม้า
กระจอก 8 ประการ คนกระจอก 8 จำพวก และโทษของคนกระจอก 8 ประการ
เธอทั้งหลายจงฟัง จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว ภิกษุเหล่านั้นทูลรับสนองพระดำรัสแล้ว
พระผู้มีพระภาคจึงได้ตรัสเรื่องนี้ว่า
ม้ากระจอก 8 จำพวก และโทษของม้ากระจอก 8 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. ม้ากระจอกบางตัวในโลกนี้ที่นายสารถีสั่งว่า เดินไป ถูกแทงด้วย
ประตัก1เตือนอยู่ ย่อมถอยหลัง ดันรถให้กลับหลัง ม้ากระจอก
บางตัวในโลกนี้เป็นอย่างนี้ก็มี นี้เป็นโทษของม้ากระจอกประการที่ 1
2. ม้ากระจอกบางตัวในโลกนี้ที่นายสารถีสั่งว่า เดินไป ถูกแทงด้วย
ประตักเตือนอยู่ ย่อมหกหลัง ดัดทูบให้หัก ม้ากระจอกบางตัวใน
โลกนี้เป็นอย่างนี้ก็มี นี้เป็นโทษของม้ากระจอกประการที่ 2
3. ม้ากระจอกบางตัวในโลกนี้ที่นายสารถีสั่งว่า เดินไป ถูกแทงด้วย
ประตักเตือนอยู่ ย่อมยกขาขึ้นตะกุยงอนรถ ถีบงอนรถ ม้ากระจอก
บางตัวในโลกนี้เป็นเช่นนี้ก็มี นี้เป็นโทษของม้ากระจอกประการที่ 3
4. ม้ากระจอกบางตัวในโลกนี้ที่นายสารถีสั่งว่า เดินไป ถูกแทงด้วย
ประตักเตือนอยู่ ย่อมเดินผิดทาง2 ทำให้รถไปผิดทาง ม้ากระจอก
บางตัวในโลกนี้เป็นอย่างนี้ก็มี นี้เป็นโทษของม้ากระจอกประการที่ 4
5. ม้ากระจอกบางตัวในโลกนี้ที่นายสารถีสั่งว่า เดินไป ถูกแทงด้วย
ประตักเตือนอยู่ ย่อมเชิดกายส่วนหน้า เผ่นขึ้นไป ม้ากระจอกบาง
ตัวในโลกนี้เป็นอย่างนี้ก็มี นี้เป็นโทษของม้ากระจอกประการที่ 5
เชิงอรรถ :
1 ประตัก หมายถึงไม้ที่ฝังเหล็กแหลมข้างปลาย ใช้แทงสัตว์พาหนะ เช่น วัว (พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน
พ.ศ.2525)
2 ทำให้รถไปผิดทาง หมายถึงลากรถขึ้นเนิน หรือเข้าพงหนาม (องฺ.อฏฺฐก.อ. 3/14/239)
