พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ฉักกนิบาต [2. ทุติยปัณณาสก์] 8. อรหัตตวรรค 6. มหัตตสูตร
ธรรม 6 ประการ อะไรบ้าง คือ
ภิกษุในธรรมวินัยนี้
1. เป็นผู้ฉลาดในความเจริญ
2. เป็นผู้ฉลาดในความเสื่อม
3. เป็นผู้ฉลาดในอุบาย
4. สร้างฉันทะเพื่อบรรลุกุศลธรรมที่ยังไม่ได้บรรลุ
5. รักษากุศลธรรมที่ได้บรรลุแล้ว
6. ทำกุศลธรรมให้ถึงพร้อมด้วยการทำติดต่อ
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 6 ประการนี้แล เป็นผู้อาจบรรลุ
กุศลธรรมที่ยังไม่ได้บรรลุ หรือทำกุศลธรรมที่ได้บรรลุแล้วให้เจริญได้
อธิคมสูตรที่ 5 จบ
6. มหัตตสูตร
ว่าด้วยการบรรลุความเป็นใหญ่
[80] ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 6 ประการ ไม่นานนัก ย่อม
บรรลุความเป็นใหญ่ ความไพบูลย์ในธรรมทั้งหลาย
ธรรม 6 ประการ อะไรบ้าง คือ
ภิกษุในธรรมวินัยนี้
1. เป็นผู้มากด้วยแสงสว่าง1
2. เป็นผู้มากด้วยความเพียร
3. เป็นผู้มากด้วยความปลาบปลื้ม2
เชิงอรรถ :
1 แสงสว่าง ในที่นี้หมายถึงญาณ(ความรู้) (องฺ.ฉกฺก.อ. 3/80/154)
2 ความปลาบปลื้ม ในที่นี้หมายถึงปีติและปราโมทย์ (องฺ.ฉกฺก.อ. 3/80/154)
พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ฉักกนิบาต [2. ทุติยปัณณาสก์] 8. อรหัตตวรรค 7. ปฐมนิรยสูตร
4. เป็นผู้มากด้วยความไม่สันโดษ1
5. เป็นผู้ไม่ทอดธุระ
6. ทำความเพียรให้ยิ่งขึ้นในกุศลธรรมทั้งหลาย
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 6 ประการนี้แล ไม่นานนัก ย่อมบรรลุ
ความเป็นใหญ่ ความไพบูลย์ในธรรมทั้งหลาย
มหัตตสูตรที่ 6 จบ
7. ปฐมนิรยสูตร
ว่าด้วยธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดในนรก สูตรที่ 1
[81] ภิกษุทั้งหลาย บุคคลประกอบด้วยธรรม 6 ประการ ย่อมดำรงอยู่ใน
นรกเหมือนถูกนำไปฝังไว้
ธรรม 6 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. เป็นผู้ฆ่าสัตว์ 2. เป็นผู้ลักทรัพย์
3. เป็นผู้ประพฤติผิดในกาม 4. เป็นผู้พูดเท็จ
5. เป็นผู้มีความปรารถนาชั่ว 6. เป็นมิจฉาทิฏฐิ
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลประกอบด้วยธรรม 6 ประการนี้แล ย่อมดำรงอยู่ในนรก
เหมือนถูกนำไปฝังไว้
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลประกอบด้วยธรรม 6 ประการ ย่อมดำรงอยู่ในสวรรค์
เหมือนได้รับอัญเชิญไปประดิษฐานไว้
ธรรม 6 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. เป็นผู้เว้นขาดจากการฆ่าสัตว์
2. เป็นผู้เว้นขาดจากการลักทรัพย์
3. เป็นผู้เว้นขาดจากการประพฤติผิดในกาม
เชิงอรรถ :
1 ไม่สันโดษ ในที่นี้หมายถึงไม่สันโดษพอใจหยุดอยู่เพียงแค่ในกุศลธรรมทั้งหลายที่มีอยู่แล้ว แต่ยังทำ
ความเพียรยิ่งขึ้นในกุศลธรรมทั้งหลาย (องฺ.ฉกฺก.อ. 3/80/154)
