พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต [1. ปฐมปัณณาสก์]
1. เสขพลวรรค 2. วิตถตสูตร

ด้วยพระองค์เองโดยชอบ เพียบพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ เสด็จไปดี รู้แจ้งโลก
เป็นสารถีฝึกผู้ที่ควรฝึกได้อย่างยอดเยี่ยม เป็นศาสดาของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย
เป็นพระพุทธเจ้า เป็นพระผู้มีพระภาค1’ นี้เรียกว่า สัทธาพละ

เชิงอรรถ :
1 พระพุทธคุณทั้ง 9 บทนี้ แต่ละบทมีอรรถอเนกประการ คือ
1. ชื่อว่า เป็นพระอรหันต์ เพราะห่างไกลจากกิเลส, เพราะกำจัดข้าศึกคือกิเลส, เพราะหักซี่กำแห่ง
สังสาระคือการเวียนว่ายตายเกิด, เพราะเป็นผู้ควรรับไทยธรรม, เพราะไม่ทำบาปในที่ลับ
2. ชื่อว่า ตรัสรู้ด้วยพระองค์เองโดยชอบ เพราะตรัสรู้ธรรมทั้งปวงโดยชอบและด้วยพระองค์เอง
3. ชื่อว่า เพียบพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ คำว่า วิชชา หมายถึงวิชชา 3 และวิชชา 8 ดังนี้คือ
วิชชา 3 ได้แก่ (1) ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ ความรู้ที่ให้ระลึกชาติได้ (2) จุตูปปาตญาณ ความรู้จุติ(ตาย)
และอุบัติ(เกิด) ของสัตว์ (3) อาสวักขยญาณ ความรู้ที่ทำให้สิ้นอาสวะ วิชชา 8 ได้แก่ (1) วิปัสสนาญาณ
ญาณที่เป็นวิปัสสนา (2) มโนมยิทธิ มีฤทธิ์ทางใจ (3) อิทธิวิธิ แสดงฤทธิ์ได้ต่าง ๆ (4) ทิพพโสต หูทิพย์
(5) เจโตปริยญาณ รู้จักกำหนดจิตผู้อื่นได้ (6) ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ ความรู้ที่ให้ระลึกชาติได้ (7) ทิพพ-
จักขุ ตาทิพย์ หรือเรียกว่าจุตูปปาตญาณ (8) อาสวักขยญาณ ความรู้ที่ทำให้สิ้นอาสวะ คำว่า จรณะ
หมายถึงจรณะ 15 ได้แก่ (1) สีลสัมปทา ความถึงพร้อมด้วยศีล (2) อินทรีย์สังวร การสำรวมอินทรีย์
(3) โภชเนมัตตัญญุตา ความเป็นผู้รู้จักประมาณในการบริโภค (4) ชาคริยานุโยค การหมั่นประกอบ
ความเพียรเป็นเครื่องตื่น (5) มีศรัทธา (6) มีหิริ (7) มีโอตตัปปะ (8) เป็นพหูสูต (9) วิริยารัมภะ
ปรารภความเพียร (10) มีสติมั่นคง (11) มีปัญญา (12) ปฐมฌาน (13) ทุติยฌาน (14) ตติยฌาน
(15) จตุตถฌาน
4. ชื่อว่า ผู้เสด็จไปดี เพราะทรงดำเนินรุดหน้าไปไม่หวนกลับคืนมาหากิเลสที่ทรงละได้แล้ว และยังมี
อรรถว่าตรัสไว้ดี เพราะทรงกล่าวคำที่ควรในฐานะที่ควร
5. ชื่อว่า ผู้รู้แจ้งโลก เพราะทรงรู้แจ้งโลก เหตุเกิดโลก ความดับโลก วิธีปฏิบัติให้ลุถึงความดับโลก
(ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค)และทรงรู้แจ้งโลกทั้ง 3 คือสังขารโลก สัตวโลก โอกาสโลก
6. ชื่อว่า สารถีฝึกผู้ที่ควรฝึกได้อย่างยอดเยี่ยม เพราะทรงฝึกฝนคนที่ควรฝึกฝน ทั้งเทวดา มนุษย์
สัตว์ดิรัจฉานด้วยอุบายต่าง ๆ
7. ชื่อว่า เป็นศาสดาของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เพราะทรงสั่งสอนทั้งเทวดาและมนุษย์ด้วย
ประโยชน์ในโลกนี้และประโยชน์ในโลกหน้า ผู้ปฏิบัติตามแล้วสำเร็จมรรคผลในโลกนี้บ้าง จุติไปเกิดใน
สวรรค์กลับมาฟังธรรมแล้วสำเร็จผลบ้าง ทรงช่วยเหลือหมู่สัตว์ให้พ้นความกันดารคือความเกิด
8. ชื่อว่า เป็นพระพุทธเจ้า เพราะทรงรู้สิ่งที่ควรรู้ทั้งหมดด้วยพระองค์เองและทรงสอนผู้อื่นให้รู้ตาม
9. ชื่อว่า เป็นพระผู้มีพระภาค เพราะ (1) ทรงมีโชค (2) ทรงทำลายข้าศึกคือกิเลส (3) ทรงประกอบ
ด้วยภคธรรม 6 ประการ (คือ ความเป็นใหญ่เหนือจิตของตน, โลกุตตรธรรม, ยศ, สิริ, ความสำเร็จประโยชน์
ตามต้องการ และความเพียร) (4) ทรงจำแนกแจกแจงธรรม (5) ทรงเสพอริยธรรม (6) ทรงคายตัณหา
ในภพทั้งสาม (7) ทรงเป็นที่เคารพของชาวโลก (8) ทรงอบรมพระองค์ดีแล้ว (9) ทรงมีส่วนแห่งปัจจัย 4
เป็นต้น (ตามนัย วิ.อ. 1/1/103-118, สารตฺถ.ฏีกา 1/270, วิสุทธิ. 1/124-145/215-232)
อนึ่ง พุทธคุณนี้ท่านแบ่งเป็น 10 ประการ โดยแยกพุทธคุณข้อ 6 เป็น 2 ประการ คือ (1) เป็นผู้
ยอดเยี่ยม (2) เป็นสารถีฝึกผู้ที่ควรฝึกได้ (วิสุทธิ. 1/138-139/226-227, วิ.อ. 1/1/112-113)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 22 หน้า :3 }