พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต [4. จตุตถปัณณาสก์] 1. สัทธัมมวรรค 8. สารัชชสูตร
8. สารัชชสูตร
ว่าด้วยความครั่นคร้ามและความแกล้วกล้า
[158] ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 5 ประการ ย่อมถึงความ
ครั่นคร้าม
ธรรม 5 ประการ อะไรบ้าง คือ
ภิกษุในธรรมวินัยนี้
1. เป็นผู้ไม่มีศรัทธา
2. เป็นผู้ทุศีล
3. เป็นผู้มีสุตะน้อย
4. เป็นผู้เกียจคร้าน
5. เป็นผู้มีปัญญาทราม
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 5 ประการนี้แล ย่อมถึงความ
ครั่นคร้าม
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 5 ประการนี้ ย่อมเป็นผู้แกล้วกล้า
ธรรม 5 ประการ อะไรบ้าง คือ
ภิกษุในธรรมวินัยนี้
1. เป็นผู้มีศรัทธา
2. เป็นผู้มีศีล
3. เป็นพหูสูต
4. เป็นผู้ปรารภความเพียร
5. เป็นผู้มีปัญญา
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 5 ประการนี้แล ย่อมเป็นผู้แกล้วกล้า
สารัชชสูตรที่ 8 จบ
พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต [4. จตุตถปัณณาสก์] 1. สัทธัมมวรรค 9. อุทายีสูตร
9. อุทายีสูตร
ว่าด้วยพระอุทายี
[159] ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ โฆสิตาราม เขตกรุงโกสัมพี
สมัยนั้นแล ท่านพระอุทายีมีคฤหัสถ์บริษัทหมู่ใหญ่แวดล้อมนั่งแสดงธรรมอยู่ ท่าน
พระอานนท์ได้เห็นท่านพระอุทายีมีคฤหัสถ์บริษัทหมู่ใหญ่แวดล้อมนั่งแสดงธรรมอยู่
จึงได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายอภิวาทแล้วนั่ง ณ ที่สมควร1
ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคดังนี้ว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ท่านพระอุทายีมีคฤหัสถ์
บริษัทหมู่ใหญ่แวดล้อมนั่งแสดงธรรมอยู่
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า อานนท์ การแสดงธรรมแก่ผู้อื่นมิใช่ทำได้ง่าย ภิกษุ
เมื่อจะแสดงธรรมแก่ผู้อื่น พึงตั้งธรรม 5 ประการไว้ในตนแล้วจึงแสดงธรรมแก่ผู้อื่น
ธรรม 5 ประการ อะไรบ้าง คือ
ภิกษุพึงตั้งใจว่า
1. เราจักแสดงธรรมไปตามลำดับ2
2. เราจักแสดงอ้างเหตุ
3. เราจักแสดงธรรมอาศัยความเอ็นดู3
4. เราจักเป็นผู้ไม่เพ่งอามิส4แสดงธรรม
5. เราจักไม่แสดงธรรมกระทบตนและผู้อื่น5
อานนท์ การแสดงธรรมแก่ผู้อื่นไม่ใช่ทำได้ง่าย ภิกษุเมื่อจะแสดงธรรมแก่
คนอื่น พึงตั้งธรรม 5 ประการนี้ไว้ในตนแล้วจึงแสดงธรรมแก่ผู้อื่น
อุทายีสูตรที่ 9 จบ
เชิงอรรถ :
1 ดูเชิงอรรถที่ 2 ข้อ 31 (สุมนสูตร) หน้า 45 ในเล่มนี้
2 แสดงธรรมไปตามลำดับ หมายถึงแสดงธรรมให้มีลำดับ ไม่ตัดลัดให้ขาดความ เช่น แสดงเรื่องทานเป็น
ลำดับที่ 1 แสดงเรื่องศีลเป็นลำดับที่ 2 แสดงเรื่องสวรรค์เป็นลำดับที่ 3
อีกนัยหนึ่ง หมายถึงแสดงธรรมให้ครอบคลุมเนื้อหาสาระตามที่ตั้งสุตตบท หรือคาถาบทไว้ (องฺ.ปญฺจก.อ.
3/159/60)
3 อาศัยความเอ็นดู หมายถึงการอนุเคราะห์ด้วยคิดว่า จักเปลื้องเหล่าสัตว์ผู้มีความคับแค้นมากให้พ้น
จากความคับแค้น (องฺ.ปญฺจก.อ. 3/159/60)
4 ไม่เพ่งอามิส หมายถึงไม่มุ่งหวังลาภคือปัจจัย 4 เพื่อตน (องฺ.ปญฺจก.อ. 3/159/60)
5 ไม่แสดงธรรมกระทบตนและผู้อื่น หมายถึงไม่แสดงธรรมยกตนข่มท่าน (องฺ.ปญฺจก.อ. 3/159/60)
