พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต [3. ตติยปัณณาสก์] 2. อันธกวินทวรรค 2. ปัจฉาสมณสูตร
2. ปัจฉาสมณสูตร
ว่าด้วยธรรมของภิกษุผู้เป็นปัจฉาสมณะ1
[112] ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 5 ประการ ไม่ควรพาไป
เป็นปัจฉาสมณะ
ธรรม 5 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. เดินห่างนัก หรือใกล้นัก
2. ไม่รับบาตรหรือของในบาตร2
3. เมื่อพระอุปัชฌาย์พูดใกล้อาบัติก็ไม่ห้าม3
4. เมื่อพระอุปัชฌาย์กำลังพูดอยู่ก็พูดแทรกขึ้น
5. มีปัญญาทราม โง่เขลา เป็นคนเซอะ4
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 5 ประการนี้แล ไม่ควรพาไปเป็น
ปัจฉาสมณะ
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 5 ประการ จึงควรพาไปเป็น
ปัจฉาสมณะ
เชิงอรรถ :
1 ปัจฉาสมณะ หมายถึงพระผู้ติดตาม เช่น พระอานนท์เป็นปัจฉาสมณะของพระพุทธเจ้า ดู วิ.มหา. (แปล)
2/226/393
2 หมายถึงเมื่ออุปัชฌาย์บิณฑบาตกลับมา ก็ไม่ให้บาตรเปล่าของตนแล้วรับบาตรของท่าน หรือไม่รับสิ่งของ
ที่ท่านให้จากบาตรนั้น (องฺ.ปญฺจก.อ. 3/112/48)
3 หมายถึงไม่รู้ว่า คำพูดนี้ทำให้ต้องอาบัติ หรือแม้รู้ก็ไม่ห้ามว่า ไม่ควรพูดอย่างนี้ (องฺ.ปญฺจก.อ. 3/
112/48)
4 เป็นคนเซอะ แปลจากบาลีว่า เอฬมูโค อรรถกถาอธิบายว่า ปคฺฆริตเขฬมูโค แปลว่าเป็นใบ้มีน้ำลายไหล
(องฺ.ปญฺจก.อ. 3/112/48) แต่ในฎีกาอภิธานัปปทีปิกา อธิบายว่า หมายถึงผู้ไม่ฉลาดพูดและไม่ฉลาดฟัง
(วตฺตุํ โสตุญฺจ อกุสโล, วจเน สวเน จ อกุสโล) และแยกอธิบายอีกว่า เอโฬ หมายถึง พธิโร (คนหูหนวก)
มูโค หมายถึง อวจโน (พูดไม่ได้) หรือหมายถึงคนโอ้อวด (สเ�ปิ เอฬมูโค) (อภิธา.ฏีกา คาถา 734)
พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ฉบับ PALI TEXT SOCIETY ให้ความหมายว่า idiot (โง่, บ้า,
จิตทราม) หรือ lack-wit (ขาดสติ) (The Book of the Gradual Sayings, VOL.III, PP. 106,132)
พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต [3. ตติยปัณณาสก์] 2. อันธกวินทวรรค 3. สัมมาสมาธิสูตร
ธรรม 5 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. เดินไม่ห่างนัก ไม่ใกล้นัก
2. รับบาตรหรือของในบาตร
3. เมื่อพระอุปัชฌาย์พูดใกล้อาบัติก็ห้ามเสีย
4. เมื่อพระอุปัชฌาย์กำลังพูดอยู่ก็ไม่พูดแทรกขึ้น
5. มีปัญญา ไม่โง่เขลา ไม่เป็นคนเซอะ
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 5 ประการนี้แล จึงควรพาไปเป็น
ปัจฉาสมณะ
ปัจฉาสมณสูตรที่ 2 จบ
3. สัมมาสมาธิสูตร
ว่าด้วยสัมมาสมาธิ
[113] ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 5 ประการ เป็นผู้ไม่อาจ
บรรลุสัมมาสมาธิอยู่ได้
ธรรม 5 ประการ อะไรบ้าง คือ
ภิกษุในธรรมวินัยนี้
1. เป็นผู้ไม่อดทนต่อรูป
2. เป็นผู้ไม่อดทนต่อเสียง
3. เป็นผู้ไม่อดทนต่อกลิ่น
4. เป็นผู้ไม่อดทนต่อรส
5. เป็นผู้ไม่อดทนต่อโผฏฐัพพะ
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุประกอบด้วยธรรม 5 ประการนี้ เป็นผู้ไม่อาจบรรลุ
สัมมาสมาธิอยู่ได้
