พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต [4.จตุตถปัณณาสก์]
3.สัญเจตนิยวรรค 4.อานันทสูตร
ท่านพระมหาโกฏฐิตะกล่าวว่า เมื่อผมถามว่า ผู้มีอายุ เพราะผัสสายตนะ 6
ประการดับไปไม่เหลือด้วยวิราคะ อะไรอื่นยังมีอยู่หรือ ท่านตอบว่า อย่ากล่าว
อย่างนั้น เมื่อผมถามว่า เพราะผัสสายตนะ 6 ประการดับไปไม่เหลือด้วยวิราคะ
อะไรอื่นไม่มีอยู่หรือ ท่านก็ตอบว่า อย่ากล่าวอย่างนั้น เมื่อผมถามว่า เพราะ
ผัสสายตนะ 6 ประการดับไปไม่เหลือด้วยวิราคะ อะไรอื่นทั้งมีอยู่และไม่มีอยู่หรือ
ท่านก็ตอบว่า อย่ากล่าวอย่างนั้น เมื่อผมถามว่า เพราะผัสสายตนะ 6 ประการ
ดับไปไม่เหลือด้วยวิราคะ อะไรอื่นมีอยู่ก็มิใช่ไม่มีอยู่ก็มิใช่หรือ ท่านก็ตอบว่า อย่า
กล่าวอย่างนั้น ก็คำที่ท่านกล่าวแล้วนี้จะทราบความหมายได้อย่างไร
ท่านพระสารีบุตรกล่าวตอบว่า ผู้มีอายุ เมื่อบุคคลกล่าวว่า เพราะผัสสายตนะ
6 ประการดับไปไม่เหลือด้วยวิราคะ อะไรอื่นยังมีอยู่หรือ ชื่อว่าคิดปรุงแต่งสิ่งที่ไม่
ควรคิดปรุงแต่ง เมื่อบุคคลกล่าวว่า เพราะผัสสายตนะ 6 ประการดับไปไม่เหลือ
ด้วยวิราคะ อะไรอื่นไม่มีอยู่หรือ ชื่อว่าคิดปรุงแต่งสิ่งที่ไม่ควรคิดปรุงแต่ง เมื่อบุคคล
กล่าวว่า เพราะผัสสายตนะ 6 ประการดับไปไม่เหลือด้วยวิราคะ อะไรอื่นทั้งมีอยู่
และไม่มีอยู่หรือ ชื่อว่าคิดปรุงแต่สิ่งที่ไม่ควรคิดปรุงแต่ง เมื่อบุคคลกล่าวว่า เพราะ
ผัสสายตนะ 6 ประการ ดับไปไม่เหลือด้วยวิราคะ อะไรอื่นมีอยู่ก็มิใช่ ไม่มีอยู่ก็
มิใช่หรือ ชื่อว่าคิดปรุงแต่งสิ่งที่ไม่ควรคิดปรุงแต่ง ผู้มีอายุ ปปัญจธรรม1(สิ่งที่คิด
ปรุงแต่ง) ย่อมดำเนินไปตราบเท่าที่ผัสสายตนะ 6 ดำเนินไป ผัสสายตนะ 6 ก็
ดำเนินไปตราบเท่าที่ปปัญจธรรมดำเนินไป ผู้มีอายุ เพราะผัสสายตนะ 6 ประการ
ดับไปไม่เหลือด้วยวิราคะ ปปัญจธรรมจึงดับสนิท ระงับไป
มหาโกฏฐิตสูตรที่ 3 จบ
4. อานันทสูตร
ว่าด้วยพระอานนท์
[174] ครั้งนั้นแล ท่านพระอานนท์เข้าไปหาท่านพระมหาโกฏฐิตะถึงที่อยู่
ได้สนทนาปราศรัยพอเป็นที่บันเทิงใจ พอเป็นที่ระลึกถึงกันแล้ว จึงนั่ง ณ ที่สมควร
ได้ถามท่านพระมหาโกฏฐิตะดังนี้ว่า
