โย จ, ภิกฺขเว, จตุนฺนํ ทีปานํ ปฏิลาโภ, โย จตุนฺนํ ธมฺมานํ ปฏิลาโภ, จตุนฺนํ ทีปานํ ปฏิลาโภ จตุนฺนํ ธมฺมานํ ปฏิลาภสฺส กลํ นาคฺฆติ โสฬสิ’’นฺติ (สํ. นิ. 5.997)ฯ

เอวํ ภควา สพฺพตฺถ โลกิยสุขํ สอุตฺตรํ สาติสยํ, โลกุตฺตรสุขเมว อนุตฺตรนฺติ อติสยนฺติ ภาเชสีติฯ

ทุติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ทณฺฑสุตฺตวณฺณนา

[13] ตติเย กุมารกาติ ทารกาฯ อนฺตรา จ สาวตฺถิํ อนฺตรา จ เชตวนนฺติ อนฺตราสทฺโท ‘‘ตทนฺตรํ โก ชาเนยฺย, อญฺญตฺร ตถาคตา’’ติ (อ. นิ. 6.44; 10.75), ‘‘ชนา สงฺคมฺม มนฺเตนฺติ, มญฺจ ตฺวญฺจ กิมนฺตร’’นฺติอาทีสุ (สํ. นิ. 1.228) การเณ อาคโตฯ ‘‘อทฺทสา มํ, ภนฺเต, อญฺญตรา อิตฺถี วิชฺชนฺตริกาย ภาชนํ โธวนฺตี’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 2.149) ขเณฯ ‘‘ยสฺสนฺตรโต น สนฺติ โกปา’’ติอาทีสุ (อุทา. 20) จิตฺเตฯ ‘‘อนฺตรา โวสานมาปาที’’ติอาทีสุ เวมชฺเฌฯ ‘‘อปิจายํ, ภิกฺขเว, ตโปทา ทฺวินฺนํ มหานิรยานํ อนฺตริกาย อาคจฺฉตี’’ติอาทีสุ (ปารา. 231) วิวเร ฯ สฺวายมิธาปิ วิวเร เวทิตพฺโพฯ ตสฺมา สาวตฺถิยา จ เชตวนสฺส จ วิวเรติ, เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อนฺตราสทฺทโยคโต เจตฺถ อุปโยควจนํ ‘‘อนฺตรา จ สาวตฺถิํ อนฺตรา จ เชตวน’’นฺติฯ อีทิเสสุ ฐาเนสุ อกฺขรจินฺตกา ‘‘อนฺตรา คามญฺจ นทิญฺจ คจฺฉตี’’ติ เอกเมว อนฺตราสทฺทํ ปยุชฺชนฺติ, โส ทุติยปเทนปิ โยเชตพฺโพ โหติฯ อิธ ปน โยเชตฺวา วุตฺโตฯ

อหิํ ทณฺเฑน หนนฺตีติ พิลโต นิกฺขมิตฺวา โคจราย คจฺฉนฺตํ กณฺหสปฺปํ ฉาตชฺฌตฺตํ อนุพนฺธิตฺวา ยฏฺฐีหิ โปเถนฺติฯ เตน จ สมเยน ภควา สาวตฺถิํ ปิณฺฑาย คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค เต ทารเก อหิํ ทณฺเฑน หนนฺเต ทิสฺวา ‘‘กสฺมา กุมารกา อิมํ อหิํ ทณฺเฑน หนถา’’ติ ปุจฺฉิตฺวา ‘‘ฑํสนภเยน, ภนฺเต’’ติ จ วุตฺเต ‘‘อิเม อตฺตโน สุขํ กริสฺสามาติ อิมํ ปหรนฺตา นิพฺพตฺตฏฺฐาเน ทุกฺขํ อนุภวิสฺสนฺติ, อโห อวิชฺชาย นิกติโกสลฺล’’นฺติ ธมฺมสํเวคํ อุปฺปาเทสิฯ เตเนว จ ธมฺมสํเวเคน อุทานํ อุทาเนสิฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อถ โข ภควา’’ติอาทิฯ