ปกติรถสฺส หิ สุขปวตฺตนตฺถํ อกฺขสีเสสุ นาภิยญฺจ อุปลิตฺตานํ สปฺปิเตลาทีนํ โสโต สวนํ สนฺทนํ โหติ, เตน โส อจฺฉินฺนโสโต นาม โหติฯ อยํ ปน ฉตฺติํสติยา โสตานํ อนวเสสโต ปหีนตฺตา ฉินฺนโสโต นาม โหติ, ตํ ฉินฺนโสตํฯ นตฺถิ เอตสฺส พนฺธนนฺติ อพนฺธโนฯ รถูปตฺถรสฺส หิ อกฺเขน สทฺธิํ นิจฺจลภาวกรณตฺถํ พหูนิ พนฺธนานิ โหนฺติ, เตน โส สพนฺธโนฯ อยํ ปน สพฺพสํโยชนพนฺธนานํ อนวเสสโต ปริกฺขีณตฺตา อพนฺธโน, ตํ อพนฺธนํฯ ปสฺสาติ ภควา เถรสฺส คุเณหิ โสมนสฺสปฺปตฺโต หุตฺวา อตฺตานํ วทติฯ

อิติ สตฺถา อายสฺมนฺตํ ลกุณฺฑกภทฺทิยํ อรหตฺตผลสีเสน สุจกฺกํ, อรหตฺตผลวิมุตฺติยา สุอุตฺตรจฺฉทํ, สูปฏฺฐิตาย สติยา สฺวารํ, กิเลสปริโขภาภาเวน อปริโขภํ, ตณฺหูปเลปาภาเวน อนุปเลปํ, สํโยชนาทีนํ อภาเวน อพนฺธนํ สุปริกฺขิตฺตํ สุยุตฺตํ อาชญฺญรถํ กตฺวา ทสฺเสติฯ

ปญฺจมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ตณฺหาสงฺขยสุตฺตวณฺณนา

[66] ฉฏฺเฐ อญฺญาสิโกณฺฑญฺโญติ เอตฺถ โกณฺฑญฺโญติ ตสฺสายสฺมโต โคตฺตโต อาคตนามํฯ สาวเกสุ ปน สพฺพปฐมํ อริยสจฺจานิ ปฏิวิชฺฌีติ ภควตา ‘‘อญฺญาสิ วต, โภ, โกณฺฑญฺโญ’’ติ (มหาว. 17; สํ. นิ. 5.1081) วุตฺตอุทานวเสน เถโร สาสเน ‘‘อญฺญาสิโกณฺฑญฺโญ’’ตฺเวว ปญฺญายิตฺถฯ ตณฺหาสงฺขยวิมุตฺตินฺติ ตณฺหา สงฺขียติ ปหียติ เอตฺถาติ ตณฺหาสงฺขโย, นิพฺพานํฯ ตสฺมิํ ตณฺหาสงฺขเย วิมุตฺติฯ ตณฺหา วา สงฺขียติ ปหียติ เอเตนาติ ตณฺหาสงฺขโย, อริยมคฺโคฯ ตสฺส ผลภูตา, ปริโยสานภูตา วา วิมุตฺตีติ ตณฺหาสงฺขยวิมุตฺติ , นิปฺปริยาเยน อรหตฺตผลสมาปตฺติฯ ตํ ปจฺจเวกฺขมาโน นิสินฺโน โหติฯ อยญฺหิ อายสฺมา พหุลํ ผลสมาปตฺติํ สมาปชฺชติ, ตสฺมา อิธาปิ เอวมกาสิฯ