6. ชจฺจนฺธวคฺโค

1. อายุสงฺขาโรสฺสชฺชนสุตฺตวณฺณนา

[51] ชจฺจนฺธวคฺคสฺส ปฐเม เวสาลิยนฺติอาทิ เหฏฺฐา วุตฺตตฺถเมวฯ เวสาลิํ ปิณฺฑาย ปาวิสีติ กทา ปาวิสิ? อุกฺกาเจลโต นิกฺขมิตฺวา เวสาลิํ คตกาเลฯ ภควา หิ เวฬุวคามเก วสฺสํ วสิตฺวา ตโต นิกฺขมิตฺวา อนุปุพฺเพน สาวตฺถิํ ปตฺวา เชตวเน วิหาสิฯ ตสฺมิํ กาเล ธมฺมเสนาปติ อตฺตโน อายุสงฺขารํ โอโลเกตฺวา ‘‘สตฺตาหเมว ปวตฺติสฺสตี’’ติ ญตฺวา ภควนฺตํ อนุชานาเปตฺวา นาฬกคามํ คนฺตฺวา ตตฺถ มาตรํ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาเปตฺวา ปรินิพฺพายิฯ สตฺถา จุนฺเทน อาภตา ตสฺส ธาตุโย คเหตฺวา ธาตุเจติยํ การาเปตฺวา มหาภิกฺขุสงฺฆปริวุโต ราชคหํ อคมาสิฯ ตตฺถ คตกาเล อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ปรินิพฺพายิฯ ภควา ตสฺสปิ ธาตุโย คเหตฺวา เจติยํ การาเปตฺวา ราชคหโต นิกฺขมิตฺวา อนุปุพฺเพน อุกฺกาเจลํ อคมาสิฯ ตตฺถ คงฺคาตีเร ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต นิสีทิตฺวา อคฺคสาวกานํ ปรินิพฺพานปฺปฏิสํยุตฺตํ ธมฺมํ เทเสตฺวา อุกฺกาเจลโต นิกฺขมิตฺวา เวสาลิํ อคมาสิฯ เอวํ คโต ภควา ‘‘ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เวสาลิํ ปิณฺฑาย ปาวิสี’’ติ วุจฺจติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘อุกฺกาเจลโต นิกฺขมิตฺวา เวสาลิํ คตกาเล’’ติฯ

นิสีทนนฺติ อิธ จมฺมกฺขณฺฑํ อธิปฺเปตํฯ จาปาลํ เจติยนฺติ ปุพฺเพ จาปาลสฺส นาม ยกฺขสฺส วสิตฏฺฐานํ ‘‘จาปาลเจติย’’นฺติ ปญฺญายิตฺถฯ ตตฺถ ภควโต กตวิหาโรปิ ตาย รุฬฺหิยา ‘‘จาปาลเจติย’’นฺติ วุจฺจติฯ อุเทนํ เจติยนฺติ เอวมาทีสุปิ เอเสว นโยฯ สตฺตมฺพนฺติ กิกิสฺส กิร กาสิรญฺโญ ธีตโร สตฺต กุมาริโย สํเวคชาตา ราชเคหโต นิกฺขมิตฺวา ยตฺถ ปธานํ ปทหิํสุ, ตํ ฐานํ ‘‘สตฺตมฺพํ เจติย’’นฺติ วทนฺติฯ พหุปุตฺตนฺติ พหุปาโรโห เอโก นิคฺโรธรุกฺโข, ตสฺมิํ อธิวตฺถํ เทวตํ พหู มนุสฺสา ปุตฺเต ปตฺเถนฺติ, ตทุปาทาย ตํ ฐานํ ‘‘พหุปุตฺตํ เจติย’’นฺติ ปญฺญายิตฺถฯ สารนฺททนฺติ สารนฺททสฺส นาม ยกฺขสฺส วสิตฏฺฐานํฯ