เนวชฺฌคา ปิยตรมตฺตนา กฺวจีติ อตฺตนา อติสเยน ปิยํ อญฺญํ โกจิ ปุริโส สพฺพุสฺสาเหน ปริเยสนฺโต กฺวจิ กตฺถจิ สพฺพทิสาสุ เนว อธิคจฺเฉยฺย น ปสฺเสยฺยฯ เอวํ ปิโย ปุถุ อตฺตา ปเรสนฺติ เอวํ กสฺสจิ อตฺตนา ปิยตรสฺส อนุปลพฺภนวเสน ปุถุ วิสุํ วิสุํ เตสํ เตสํ สตฺตานํ อตฺตาว ปิโยฯ ตสฺมา น หิํเส ปรมตฺตกาโมติ ยสฺมา เอวํ สพฺโพปิ สตฺโต อตฺตานํ ปิยายติ อตฺตโน สุขกาโม ทุกฺขปฺปฏิกูโล, ตสฺมา อตฺตกาโม อตฺตโน หิตสุขํ อิจฺฉนฺโต ปรํ สตฺตํ อนฺตมโส กุนฺถกิปิลฺลิกํ อุปาทาย น หิํเส น หเนยฺย น ปาณิเลฑฺฑุทณฺฑาทีหิปิ วิเหเฐยฺยฯ ปรสฺส หิ อตฺตนา กเต ทุกฺเข ตํ ตโต สงฺกมนฺตํ วิย กาลนฺตเร อตฺตนิ สนฺทิสฺสติฯ อยญฺหิ กมฺมานํ ธมฺมตาติฯ

ปฐมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อปฺปายุกสุตฺตวณฺณนา

[42] ทุติเย อจฺฉริยํ, ภนฺเตติ อิทมฺปิ เมฆิยสุตฺเต วิย ครหณจฺฉริยวเสน เวทิตพฺพํฯ ยาว อปฺปายุกาติ ยตฺตกํ ปริตฺตายุกา, อติอิตฺตรชีวิตาติ อตฺโถฯ สตฺตาหชาเตติ สตฺตาเหน ชาโต สตฺตาหชาโตฯ ตสฺมิํ สตฺตาหชาเต, ชาตสฺส สตฺตเม อหนีติ อตฺโถฯ ตุสิตํ กายํ อุปปชฺชีติ ตุสิตํ เทวนิกายํ ปฏิสนฺธิคฺคหณวเสน อุปปชฺชิฯ

เอกทิวสํ กิร เถโร ปจฺฉาภตฺตํ ทิวาฏฺฐาเน นิสินฺโน ลกฺขณานุพฺยญฺชนปฺปฏิมณฺฑิตํ โสภคฺคปฺปตฺตํ ทสฺสนานุตฺตริยภูตํ ภควโต รูปกายสิริํ มนสิ กริตฺวา, ‘‘อโห พุทฺธานํ รูปกายสมฺปตฺติ ทสฺสนียา สมนฺตปาสาทิกา มโนหรา’’ติ อุฬารํ ปีติโสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทนฺโต เอวํ จินฺเตสิ – ‘‘วิชาตมาตุยา นาม วิรูโปปิ ปุตฺโต สุรูโป วิย มนาโป โหติ, สเจ ปน พุทฺธานํ มาตา มหามายา เทวี ธเรยฺย, กีทิสํ นุ โข ตสฺสา ภควโต รูปทสฺสเน ปีติโสมนสฺสํ อุปฺปชฺเชยฺย, มหาชานิ โข มยฺหํ มหามาตุ เทวิยา, ยา สตฺตาหชาเต ภควติ กาลกตา’’ติฯ เอวํ ปน จินฺเตตฺวา ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา อตฺตโน ปริวิตกฺกิตํ อาโรเจนฺโต ตสฺสา กาลกิริยํ ครหนฺโต ‘‘อจฺฉริยํ, ภนฺเต’’ติอาทิมาหฯ