เมนู

5. อุปาสกสุตฺตวณฺณนา

[15] ปญฺจเม อิจฺฉานงฺคลโกติ อิจฺฉานงฺคลนามโก โกสเลสุ เอโก พฺราหฺมณคาโม, ตํนิวาสิตาย ตตฺถ วา ชาโต ภโวติ วา อิจฺฉานงฺคลโกฯ อุปาสโกติ ตีหิ สรณคมเนหิ ภควโต สนฺติเก อุปาสกภาวสฺส ปเวทิตตฺตา อุปาสโก ปญฺจสิกฺขาปทิโก พุทฺธมามโก, ธมฺมมามโก, สงฺฆมามโกฯ เกนจิเทว กรณีเยนาติ อุทฺธารโสธาปนาทินา เกนจิเทว กตฺตพฺเพนฯ ตีเรตฺวาติ นิฏฺฐาเปตฺวาฯ อยํ กิร อุปาสโก ปุพฺเพ อภิณฺหํ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ปยิรุปาสติ, โส กติปยํ กาลํ พหุกรณียตาย สตฺถุ ทสฺสนํ นาภิสมฺโภสิฯ เตนาห ภควา – ‘‘จิรสฺสํ โข ตฺวํ, อุปาสก, อิมํ ปริยายมกาสิ, ยทิทํ อิธาคมนายา’’ติฯ

ตตฺถ จิรสฺสนฺติ จิเรนฯ ปริยายนฺติ วารํฯ ยทิทนฺติ นิปาโต, โย อยนฺติ อตฺโถฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – อิธ มม สนฺติเก อาคมนาย โย อยํ อชฺช กโต วาโร, ตํ อิมํ จิเรน ปปญฺจํ กตฺวา อกาสีติฯ จิรปฏิกาหนฺติ จิรปฏิโก อหํ, จิรกาลโต ปฏฺฐาย อหํ อุปสงฺกมิตุกาโมติ สมฺพนฺโธฯ เกหิจิ เกหิจีติ เอกจฺเจหิ เอกจฺเจหิฯ อถ วา เกหิจิ เกหิจีติ เยหิ วา เตหิ วาฯ ตตฺถ คารวํ ทสฺเสติฯ สตฺถริ อภิปฺปสนฺนสฺส หิ สตฺถุทสฺสนธมฺมสฺสวเนสุ วิย น อญฺญตฺถ อาทโร โหติฯ กิจฺจกรณีเยหีติ เอตฺถ อวสฺสํ กาตพฺพํ กิจฺจํ, อิตรํ กรณียํฯ ปฐมํ วา กาตพฺพํ กิจฺจํ, ปจฺฉา กาตพฺพํ กรณียํฯ ขุทฺทกํ วา กิจฺจํ, มหนฺตํ กรณียํฯ พฺยาวโฏติ อุสฺสุกฺโกฯ เอวาหนฺติ เอวํ อิมินา ปกาเรน อหํ นาสกฺขิํ อุปสงฺกมิตุํ, น อคารวาทินาติ อธิปฺปาโยฯ

เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ ทุลฺลเภ พุทฺธุปฺปาเท มนุสฺสตฺตลาเภ จ สตฺตานํ สกิญฺจนภาเวน กิจฺจปสุตตาย กุสลนฺตราโย โหติ, น อกิญฺจนสฺสาติ เอตมตฺถํ สพฺพาการโต วิทิตฺวาฯ อิมํ อุทานนฺติ ตทตฺถปริทีปนเมว อิมํ อุทานํ อุทาเนสิฯ

ตตฺถ สุขํ วต ตสฺส น โหติ กิญฺจีติ ยสฺส ปุคฺคลสฺส กิญฺจิ รูปาทีสุ เอกวตฺถุมฺปิ ‘‘มเมต’’นฺติ ตณฺหาย ปริคฺคหิตภาเวน น โหติ นตฺถิ น วิชฺชติ, สุขํ วต ตสฺส ปุคฺคลสฺส, อโห สุขเมวาติ อตฺโถฯ ‘‘น โหสี’’ติปิ ปาโฐ, ตสฺส อตีตกาลวเสน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ เกจิ ปน น โหติ กิญฺจีติ ปทสฺส ‘‘ราคาทิกิญฺจนํ ยสฺส น โหตี’’ติ อตฺถํ วณฺเณนฺติ, ตํ น สุนฺทรํ ปริคฺคหธมฺมวเสน เทสนาย อาคตตฺตาฯ