พระสุตตัตนตปิฎก อังคุตตรนิกาย ทุกนิบาต [3.ตติยปัณณาสก์]
1. กัมมกรณวรรค 7. กัณหสูตร
6. สัญโญชนสูตร
ว่าด้วยกิเลสที่ผูกมัดใจสัตว์
[6] ภิกษุทั้งหลาย ธรรม 2 ประการนี้
ธรรม 2 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. การเห็นธรรมที่เป็นปัจจัยแห่งสังโยชน์โดยความพอใจ
2. การเห็นธรรมที่เป็นปัจจัยแห่งสังโยชน์โดยความเบื่อหน่าย
บุคคลผู้เห็นธรรมที่เป็นปัจจัยแห่งสังโยชน์โดยความพอใจอยู่ย่อมละราคะ โทสะ
และโมหะไม่ได้ เรากล่าวว่า บุคคลยังละราคะ โทสะ และโมหะไม่ได้ ย่อมไม่พ้นจาก
ชาติ(ความเกิด) ชรา(ความแก่) มรณะ(ความตาย) โสกะ(ความเศร้าโศก) ปริเทวะ
(ความคร่ำครวญ) ทุกข์(ความทุกข์กาย) โทมนัส(ความทุกข์ใจ) อุปายาส(ความคับ
แค้นใจ) และย่อมไม่พ้นจากทุกข์1
บุคคลผู้เห็นธรรมที่เป็นปัจจัยแห่งสังโยชน์โดยความเบื่อหน่ายอยู่ย่อมละราคะ
โทสะ และโมหะได้ เรากล่าวว่า บุคคลละราคะ โทสะ และโมหะได้แล้ว ย่อมพ้นจาก
ชาติ ชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกข์ โทมนัส อุปายาส และย่อมพ้นจากทุกข์
ภิกษุทั้งหลาย ธรรม 2 ประการนี้แล
สัญโญชนสูตรที่ 6 จบ
7. กัณหสูตร
ว่าด้วยธรรมฝ่ายดำ
[7] ภิกษุทั้งหลาย ธรรมฝ่ายดำ 2 ประการนี้
ธรรมฝ่ายดำ 2 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. อหิริกะ (ความไม่อายบาป) 2. อโนตตัปปะ (ความไม่กลัวบาป)
ภิกษุทั้งหลาย ธรรมฝ่ายดำ 2 ประการนี้แล
กัณหสูตรที่ 7 จบ
พระสุตตัตนตปิฎก อังคุตตรนิกาย ทุกนิบาต [3.ตติยปัณณาสก์]
1. กัมมกรณวรรค 9. จริยสูตร
8. สุกกสูตร
ว่าด้วยธรรมฝ่ายขาว
[8] ภิกษุทั้งหลาย ธรรมฝ่ายขาว 2 ประการนี้
ธรรมฝ่ายขาว 2 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. หิริ (ความอายบาป) 2. โอตตัปปะ (ความกลัวบาป)
ภิกษุทั้งหลาย ธรรมฝ่ายขาว 2 ประการนี้แล
สุกกสูตรที่ 8 จบ
9. จริยสูตร
ว่าด้วยจริยธรรมคุ้มครองโลก
[9] ภิกษุทั้งหลาย ธรรมฝ่ายขาว 2 ประการย่อมคุ้มครองโลก1
ธรรมฝ่ายขาว 2 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. หิริ 2. โอตตัปปะ
ธรรมฝ่ายขาว 2 ประการนี้แล หากไม่คุ้มครองโลก ชาวโลกไม่พึงบัญญัติว่า
มารดา น้า ป้า ภรรยาของอาจารย์ หรือภรรยาของครู โลกจักถึงความสำส่อน
กันเหมือนพวกแพะ แกะ ไก่ หมู สุนัขบ้าน และสุนัขจิ้งจอกฉะนั้น
ภิกษุทั้งหลาย แต่เพราะเหตุที่ธรรมฝ่ายขาว 2 ประการนี้คุ้มครองโลก ฉะนั้น
ชาวโลกจึงบัญญัติคำว่า มารดา น้า ป้า ภรรยาของอาจารย์ หรือภรรยาของครู
จริยสูตรที่ 9 จบ
