พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค [1. มัคคสังยุต]
1. อวิชชาวรรค 4. ชาณุสโสณิพราหมณสูตร

สัมมาอาชีวะที่บุคคลเจริญ ทำให้มากแล้ว เป็นธรรมมีการกำจัดราคะ โทสะ
และโมหะเป็นที่สุด
สัมมาวายามะที่บุคคลเจริญ ทำให้มากแล้ว เป็นธรรมมีการกำจัดราคะ โทสะ
และโมหะเป็นที่สุด
สัมมาสติที่บุคคลเจริญ ทำให้มากแล้ว เป็นธรรมมีการกำจัดราคะ โทสะ
และโมหะเป็นที่สุด
สัมมาสมาธิที่บุคคลเจริญ ทำให้มากแล้ว เป็นธรรมมีการกำจัดราคะ โทสะ
และโมหะเป็นที่สุด

คำว่า ‘ยานอันประเสริฐ’ นั้นเป็นชื่อของอริยมรรคมีองค์ 8 นี้เอง เรียกว่า
พรหมยานบ้าง ธรรมยานบ้าง รถพิชัยสงครามอันยอดเยี่ยมบ้างนั้น พึงทราบโดย
ปริยายนี้แล”

พระผู้มีพระภาคผู้สุคตศาสดาได้ตรัสเวยยากรณภาษิตนี้แล้ว จึงได้ตรัสคาถา-
ประพันธ์ต่อไปอีกว่า

“รถ1ใดมีธรรมคือศรัทธาและปัญญาเป็นแอกทุกเมื่อ
มีหิริเป็นงอน มีใจเป็นเชือก
มีสติเป็นนายสารถีผู้คอยควบคุม
รถนี้มีศีล2เป็นเครื่องประดับ
มีฌาน3เป็นเพลา มีความเพียรเป็นล้อ
มีอุเบกขาเป็นทูบ4 มีความไม่อยากได้เป็นประทุน

เชิงอรรถ :
1 รถ ในที่นี้หมายถึงอริยมรรคมีองค์ 8 (สํ.ม.อ. 3/4/184)
2 ศีล ในที่นี้หมายถึงปาริสุทธิศีล 4 ได้แก่ (1) ปาติโมกขสังวรศีล (2) อินทรียสังวรศีล (3) อาชีวปาริสุทธิศีล
(4) ปัจจยสันนิสิตศีล (สํ.ม.อ. 3/4/184)
3 ฌาน ในที่นี้หมายถึงฌาน 5 (ปฐมฌาน, ทุติยฌาน, ตติยฌาน, จตุตถฌาน, ปัญจมฌาน) ที่สัมปยุต
ด้วยวิปัสสนา (สํ.ม.อ. 3/4/184)
4 ทูบ แปลมาจากคำว่า ธุรสมาธิ (ที่ยึดแอก) หมายถึงส่วนที่ทำให้แอกหยุดขยับไปมา (สํ.ม.อ. 3/4/184)
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถาน พ.ศ. 2525 หน้า 406 ให้คำนิยาม คำว่า ทูบ ไว้ว่า “ไม้แม่แคร่
เกวียนที่ยื่นออกไปติดกับแอก”

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 19 หน้า :7 }