พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค [1. มัคคสังยุต]
4. ปฏิปัตติวรรค 4. ปารังคมสูตร

4. ปารังคมสูตร
ว่าด้วยธรรมที่ให้ถึงฝั่ง

[34] เรื่องเกิดขึ้นที่กรุงสาวัตถี
“ภิกษุทั้งหลาย ธรรม 8 ประการนี้ที่บุคคลเจริญ ทำให้มากแล้วย่อมเป็น
ไปเพื่อถึงฝั่งโน้น1 จากฝั่งนี้2
ธรรม 8 ประการ อะไรบ้าง คือ
1. สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ 8. สัมมาสมาธิ
ธรรม 8 ประการนี้ที่บุคคลเจริญ ทำให้มากแล้วย่อมเป็นไปเพื่อถึงฝั่งโน้น
จากฝั่งนี้”
พระผู้มีพระภาคผู้สุคตศาสดาได้ตรัสเวยยากรณภาษิตนี้แล้ว จึงได้ตรัสคาถา-
ประพันธ์ต่อไปอีกว่า
“ในหมู่มนุษย์ เหล่าชนผู้ไปถึงฝั่งโน้นมีจำนวนน้อย
ส่วนหมู่สัตว์นอกนี้เลาะไปตามฝั่งนี้ทั้งนั้น
ส่วนชนเหล่าใดประพฤติตามธรรม
ในธรรมที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้โดยชอบ3
ชนเหล่านั้นจักข้ามพ้นวัฏฏะ4
อันเป็นบ่วงมารที่ข้ามได้แสนยาก จักถึงฝั่งโน้น

เชิงอรรถ :
1 ฝั่งโน้น ในที่นี้หมายถึงพระนิพพาน (สํ.ม.อ. 3/31-40/196, องฺ.ทสก.อ. 3/117-118/375)
2 ฝั่งนี้ ในที่นี้หมายถึงวัฏฏะ (สํ.ม.อ. 3/31-40/196)
3 ธรรมที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้โดยชอบ หมายถึงโลกุตตรธรรม 9 ประการ คือ มรรค 4 ผล 4
นิพพาน 1 (องฺ.ทสก.อ. 3/117-118/375)
4 วัฏฏะ ในที่นี้หมายถึงวัฏฏะ 3 คือ (1) กิเลสวัฏฏะ วงจรกิเลส ประกอบด้วยอวิชชา ตัณหา อุปาทาน
(2) กัมมวัฏฏะ วงจรกรรม ประกอบด้วยสังขารและกรรมภพ (3) วิปากวัฏฏะ วงจรวิบาก ประกอบ
ด้วยวิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ซึ่งแสดงออกในรูปอุปปัตติภพ ชาติ ชรา มรณะ เป็นต้น
(องฺ.ทสก.อ. 3/117-118/375)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 19 หน้า :33 }