พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค [1. นิทานสังยุต]
4. กฬารขัตติยวรรค 4. ทุติยญาณวัตถุสูตร
สมณะหรือพราหมณ์ในอนาคตเหล่าใดเหล่าหนึ่ง ก็จักรู้สังขารทั้งหลาย จักรู้
ความเกิดแห่งสังขาร จักรู้ความดับแห่งสังขาร จักรู้ปฏิปทาที่ให้ถึงความดับแห่ง
สังขาร เหมือนอย่างที่เรารู้ในบัดนี้เหมือนกันทั้งนั้น นี้ชื่อว่าอันวยญาณของอริยสาวกนั้น
ภิกษุทั้งหลาย ญาณ 2 ประการนี้ คือ (1) ธัมมญาณ (2) อันวยญาณ
ของอริยสาวก เป็นธรรมชาติบริสุทธิ์ผุดผ่อง อริยสาวกนี้เราเรียกว่า เป็นผู้ถึงพร้อม
ด้วยทิฏฐิบ้าง ผู้ถึงพร้อมด้วยทัศนะบ้าง ผู้ถึงสัทธรรมนี้บ้าง เห็นสัทธรรมนี้บ้าง
ประกอบด้วยญาณอันเป็นเสขะบ้าง ประกอบด้วยวิชชาอันเป็นเสขะบ้าง บรรลุ
กระแสแห่งธรรมบ้าง เป็นพระอริยะผู้มีปัญญาเพิกถอนกิเลสบ้าง ดำรงอยู่ใกล้ประตู
อมตนิพพานบ้าง
ญาณวัตถุสูตรที่ 3 จบ
4. ทุติยญาณวัตถุสูตร
ว่าด้วยญาณวัตถุ สูตรที่ 2
[34] พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ... เขตกรุงสาวัตถี
ภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงญาณวัตถุ 77 แก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลาย
จงฟัง จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว ภิกษุเหล่านั้นทูลรับสนองพระดำรัสแล้ว พระผู้มี
พระภาคจึงได้ตรัสเรื่องนี้ว่า
ญาณวัตถุ 77 1 อะไรบ้าง คือ
1. ความรู้ว่า เพราะชาติเป็นปัจจัย ชราและมรณะจึงมี
2. ความรู้ว่า เมื่อชาติไม่มี ชราและมรณะจึงไม่มี
พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค [1. นิทานสังยุต]
4. กฬารขัตติยวรรค 5. อวิชชาปัจยสูตร
3. แม้ในอดีต ความรู้ว่า เพราะชาติเป็นปัจจัย ชราและมรณะจึงมี
4. ความรู้ว่า เมื่อชาติไม่มี ชราและมรณะจึงไม่มี
5. แม้ในอนาคต ความรู้ว่า เพราะชาติเป็นปัจจัย ชราและมรณะจึงมี
6. ความรู้ว่า เมื่อชาติไม่มี ชราและมรณะจึงไม่มี
7. ความรู้ว่า ธัมมฐิติญาณ1ของชาตินั้น มีความสิ้นไป มีความเสื่อมไป
มีความคลายไป มีความดับไปเป็นธรรมดา
8. ความรู้ว่า เพราะภพเป็นปัจจัย ชาติจึงมี ฯลฯ (9-14)
15. ความรู้ว่า เพราะอุปาทานเป็นปัจจัย ภพจึงมี ... (16-21)
22. ความรู้ว่า เพราะตัณหาเป็นปัจจัย อุปาทานจึงมี ... (23-28)
29. ความรู้ว่า เพราะเวทนาเป็นปัจจัย ตัณหาจึงมี ... (30-35)
36. ความรู้ว่า เพราะผัสสะเป็นปัจจัย เวทนาจึงมี ... (37-42)
43. ความรู้ว่า เพราะสฬายตนะเป็นปัจจัย ผัสสะจึงมี ... (44-49)
50. ความรู้ว่า เพราะนามรูปเป็นปัจจัย สฬายตนะจึงมี ... (51-56)
57. ความรู้ว่า เพราะวิญญาณเป็นปัจจัย นามรูปจึงมี ... (58-63)
64. ความรู้ว่า เพราะสังขารเป็นปัจจัย วิญญาณจึงมี ... (65-70)
71. ความรู้ว่า เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย สังขารจึงมี
72. ความรู้ว่า เมื่ออวิชชาไม่มี สังขารจึงไม่มี
73. แม้ในอดีต ความรู้ว่า เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย สังขารจึงมี
74. ความรู้ว่า เมื่ออวิชชาไม่มี สังขารจึงไม่มี
75. แม้ในอนาคต ความรู้ว่า เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย สังขารจึงมี
76. ความรู้ว่า เมื่ออวิชชาไม่มี สังขารจึงไม่มี
77. ความรู้ว่า ธัมมฐิติญาณของอวิชชานั้น มีความสิ้นไป มีความเสื่อมไป
มีความคลายไป มีความดับไปเป็นธรรมดา
ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้เรียกว่า ญาณวัตถุ 77
ทุติยญาณวัตถุสูตรที่ 4 จบ
