พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์ [4. วิภังควรรค] 7. สฬายตนวิภังคสูตร
ทุกข์ มีความแปรผันเป็นธรรมดา อุเบกขาเช่นนี้นั้นย่อมล่วงพ้น
ธรรมารมณ์ได้ เพราะฉะนั้น เราจึงเรียกอุเบกขานั้นว่า อุเบกขา
อาศัยเนกขัมมะ
อุเบกขาอาศัยเนกขัมมะ 6 ประการนี้
คำที่เรากล่าวไว้ว่า พึงทราบสัตตบท 36 นั่น เพราะอาศัยเหตุนี้ เราจึง
กล่าวไว้
[309] เรากล่าวคำนี้ไว้ว่า ในสัตตบท 36 นั้น เธอทั้งหลายอาศัยธรรมนี้
แล้วจงละธรรมนี้เสีย เพราะอาศัยเหตุอะไร เราจึงกล่าวไว้เช่นนั้น
ภิกษุทั้งหลาย ในสัตตบท 36 นั้น เธอทั้งหลายจงอาศัยพึ่งพิงโสมนัสอัน
อาศัยเนกขัมมะ 6 นั้นแล้ว จงละ จงก้าวล่วงโสมนัสอาศัยเรือน 6 นั้นเสีย การละ
ก้าวล่วงโสมนัสเหล่านั้นมีได้ด้วยอาการอย่างนี้
ในสัตตบท 36 นั้น เธอทั้งหลายอาศัยพึ่งพิงโทมนัสอันอาศัยเนกขัมมะ 6
นั้นแล้ว จงละ จงก้าวล่วงโทมนัสอาศัยเรือน 6 นั้นเสีย การละ การก้าวล่วง
โทมนัสเหล่านั้นมีได้ด้วยอาการอย่างนี้
ในสัตตบท 36 นั้น เธอทั้งหลายอาศัยพึ่งพิงอุเบกขาอันอาศัยเนกขัมมะ 6
นั้นแล้ว จงละ จงก้าวล่วงอุเบกขาอาศัยเรือน 6 นั้นเสีย การละ การก้าวล่วง
อุเบกขาเหล่านั้นมีได้ด้วยอาการอย่างนี้
ในสัตตบท 36 นั้น เธอทั้งหลายอาศัยพึ่งพิงโสมนัสอันอาศัยเนกขัมมะ 6
นั้นแล้ว จงละ จงก้าวล่วงโทมนัสอาศัยเนกขัมมะ 6 นั้นเสีย การละ การก้าวล่วง
โทมนัสเหล่านั้นมีได้ด้วยอาการอย่างนี้
ภิกษุทั้งหลาย ในสัตตบท 36 นั้น เธอทั้งหลายอาศัยพึ่งพิงอุเบกขาอัน
อาศัยเนกขัมมะ 6 นั้นแล้ว จงละ จงก้าวล่วงโสมนัสอาศัยเนกขัมมะ 6 นั้นเสีย
การละ การก้าวล่วงโสมนัสเหล่านั้นมีได้ด้วยอาการอย่างนี้
[310] ภิกษุทั้งหลาย อุเบกขาที่มีประเภทต่างกัน อาศัยอารมณ์ต่างกันก็มี
อุเบกขาที่เป็นประเภทเดียวกัน อาศัยอารมณ์เดียวกันก็มี
พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์ [4. วิภังควรรค] 7. สฬายตนวิภังคสูตร
อุเบกขาที่มีประเภทต่างกัน อาศัยอารมณ์ต่างกันก็มี เป็นอย่างไร
คือ อุเบกขาในรูปก็มี อุเบกขาในเสียงก็มี อุเบกขาในกลิ่นก็มี อุเบกขา
ในรสก็มี อุเบกขาในโผฏฐัพพะก็มี
นี้จัดเป็นอุเบกขาที่มีประเภทต่างกัน อาศัยอารมณ์ต่างกัน
อุเบกขาที่เป็นประเภทเดียวกัน อาศัยอารมณ์เดียวกัน เป็นอย่างไร
คือ อุเบกขาที่อาศัยอากาสานัญจายตนฌานก็มี อุเบกขาที่อาศัยวิญญาณัญ-
จายตนฌานก็มี อุเบกขาที่อาศัยอากิญจัญญายตนฌานก็มี อุเบกขาที่อาศัย
เนวสัญญานาสัญญายตนฌานก็มี
นี้จัดเป็นอุเบกขาที่เป็นประเภทเดียวกัน อาศัยอารมณ์เดียวกัน
ในอุเบกขา 2 ประการนั้น เธอทั้งหลายอาศัยพึ่งพิงอุเบกขาที่เป็นประเภท
เดียวกัน อาศัยอารมณ์เดียวกันแล้ว จงละ จงก้าวล่วงอุเบกขาที่มีประเภทต่างกัน
อาศัยอารมณ์ต่างกันนั้นเสีย การละ การก้าวล่วงอุเบกขานี้มีได้ด้วยอาการอย่างนี้
ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายอาศัยพึ่งพิงอตัมมยตา1 แล้ว จงละ จงก้าวล่วง
อุเบกขาที่เป็นประเภทเดียวกัน อาศัยอารมณ์เดียวกันเสีย การละ การก้าวล่วง
อุเบกขานี้มีได้ด้วยอาการอย่างนี้
คำที่เรากล่าวไว้ว่า ในสัตตบท 36 นั้น เธอทั้งหลายอาศัยธรรมนี้แล้ว
จงละธรรมนี้เสีย นั่น เพราะอาศัยเหตุนี้ เราจึงกล่าวไว้
[311] เรากล่าวคำนี้ไว้ว่า พึงทราบสติปัฏฐาน 3 ที่พระอริยเสพซึ่ง
เมื่อเสพ ชื่อว่าเป็นศาสดาควรเพื่อสั่งสอนคณะ เพราะอาศัยเหตุอะไร เราจึง
กล่าวไว้เช่นนั้น
