ตถา หิ มนุสฺเสหิ วสฺสาวาสิเก ทินฺเน อตฺตโน สทฺธิวิหาริกานํ ‘วสฺสาวาสิกํ เปเสยฺยาถ , ฐเปตฺวา วา สาสนํ ปหิเณยฺยาถา’ติ ภิกฺขูนํ วตฺวา อาคโต’’ติฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา ‘‘กาย นุตฺถ, ภิกฺขเว, เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา’’ติ ปุจฺฉิตฺวา ‘‘อิมาย นามา’’ติ วุตฺเต ‘‘น, ภิกฺขเว, มม ปุตฺตสฺส ตณฺหา อตฺถิ, มนุสฺสานํ ปน ปุญฺญโต ทหรสามเณรานญฺจ ธมฺมิกลาภโต ปริหานิ มา อโหสีติ เตเนวํ กถิต’’นฺติ วตฺวา อิมํ คาถมาห –

[410]

‘‘อาสา ยสฺส น วิชฺชนฺติ, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จ;

นิราสาสํ วิสํยุตฺตํ, ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณ’’นฺติฯ

ตตฺถ อาสาติ ตณฺหาฯ นิราสาสนฺติ นิตฺตณฺหํฯ วิสํยุตฺตนฺติ สพฺพกิเลเสหิ วิสํยุตฺตํ ตมหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ

สาริปุตฺตตฺเถรวตฺถุ สตฺตวีสติมํฯ

28. มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรวตฺถุ

ยสฺสาลยาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิฯ วตฺถุ ปุริมสทิสเมวฯ อิธ ปน สตฺถา โมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส นิตฺตณฺหภาวํ วตฺวา อิมํ คาถมาห –

[411]

‘‘ยสฺสาลยา น วิชฺชนฺติ, อญฺญาย อกถํกถี;

อมโตคธมนุปฺปตฺตํ, ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณ’’นฺติฯ

ตตฺถ อาลยาติ ตณฺหาฯ อญฺญาย อกถํกถีติ อฏฺฐ วตฺถูนิ ยถาภูตํ ชานิตฺวา อฏฺฐวตฺถุกาย วิจิกิจฺฉาย นิพฺพิจิกิจฺโฉฯ อมโตคธมนุปฺปตฺตนฺติ อมตํ นิพฺพานํ โอคาเหตฺวา อนุปฺปตฺตํ ตมหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ

มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรวตฺถุ อฏฺฐวีสติมํฯ

29. เรวตตฺเถรวตฺถุ

โยธ ปุญฺญญฺจาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา ปุพฺพาราเม วิหรนฺโต เรวตตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิฯ วตฺถุ ‘‘คาเม วา ยทิ วารญฺเญ’’ติ (ธ. ป. 98) คาถาวณฺณนาย วิตฺถาริตเมวฯ วุตฺตญฺหิ ตตฺถ (ธ. ป. อฏฺฐ. 1.98) –

ปุน เอกทิวสํ ภิกฺขู กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ ‘‘อโห สามเณรสฺส ลาโภ, อโห ปุญฺญํ, เยน เอกเกน ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ ปญฺจกูฏาคารสตานิ กตานี’’ติฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา ‘‘กาย นุตฺถ, ภิกฺขเว, เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา’’ติ ปุจฺฉิตฺวา ‘‘อิมาย นามา’’ติ วุตฺเต, ‘‘ภิกฺขเว, มยฺหํ ปุตฺตสฺส เนว ปุญฺญํ อตฺถิ, น ปาปํ, อุภยมสฺส ปหีน’’นฺติ วตฺวา อิมํ คาถมาห –

[412]

‘‘โยธ ปุญฺญญฺจ ปาปญฺจ, อุโภ สงฺคมุปจฺจคา;

อโสกํ วิรชํ สุทฺธํ, ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณ’’นฺติฯ

ตตฺถ อุโภติ ทฺเวปิ ปุญฺญานิ จ ปาปานิ จ ฉฑฺเฑตฺวาติ อตฺโถฯ สงฺคนฺติ ราคาทิเภทํ สงฺคํฯ อุปจฺจคาติ อติกฺกนฺโตฯ วฏฺฏมูลกโสกาภาเวน อโสกํ อพฺภนฺตเร ราครชาทีนํ อภาเวน วิรชํ นิรุปกฺกิเลสตาย สุทฺธํ ตมหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ

เรวตตฺเถรวตฺถุ เอกูนติํสติมํฯ

30. จนฺทาภตฺเถรวตฺถุ

จนฺทํ วาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต จนฺทาภตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิฯ