เมนู

โภวาทีติ โส ปน อามนฺตนาทีสุ ‘‘โภ, โภ’’ติ วตฺวา วิจรนฺโต โภวาทิ นาม โหติ, สเจ ราคาทีหิ กิญฺจเนหิ สกิญฺจโนฯ อหํ ปน ราคาทีหิ อกิญฺจนํ จตูหิ อุปาทาเนหิ อนาทานํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน โส พฺราหฺมโณ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ, สมฺปตฺตานมฺปิ สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสีติฯ

เอกพฺราหฺมณวตฺถุ เตรสมํฯ

14. อุคฺคเสนเสฏฺฐิปุตฺตวตฺถุ

สพฺพสํโยชนนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต อุคฺคเสนํ นาม เสฏฺฐิปุตฺตํ อารพฺภ กเถสิฯ วตฺถุ ‘‘มุญฺจ ปุเร มุญฺจ ปจฺฉโต’’ติ (ธ. ป. 348) คาถาวณฺณนาย วิตฺถาริตเมวฯ

ตทา หิ สตฺถา, ‘‘ภนฺเต, อุคฺคเสโน ‘น ภายามี’ติ วทติ, อภูเตน มญฺเญ อญฺญํ พฺยากโรตี’’ติ ภิกฺขูหิ วุตฺเต, ‘‘ภิกฺขเว, มม ปุตฺตสทิสา ฉินฺนสํโยชนา น ภายนฺติเยวา’’ติ วตฺวา อิมํ คาถมาห –

[397]

‘‘สพฺพสํโยชนํ เฉตฺวา, โย เว น ปริตสฺสติ;

สงฺคาติคํ วิสํยุตฺตํ, ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณ’’นฺติฯ

ตตฺถ สพฺพสํโยชนนฺติ ทสวิธสํโยชนํฯ น ปริตสฺสตีติ ตณฺหาย น ภายติฯ ตมหนฺติ ตํ อหํ ราคาทีนํ สงฺคานํ อตีตตฺตา สงฺคาติคํ, จตุนฺนมฺปิ โยคานํ อภาเวน วิสํยุตฺตํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ

อุคฺคเสนเสฏฺฐิปุตฺตวตฺถุ จุทฺทสมํฯ

15. ทฺเวพฺราหฺมณวตฺถุ

เฉตฺวา นทฺธินฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ทฺเว พฺราหฺมเณ อารพฺภ กเถสิฯ

เตสุ กิเรกสฺส จูฬโรหิโต นาม โคโณ อโหสิ, เอกสฺส มหาโรหิโต นามฯ เต เอกทิวสํ ‘‘ตว โคโณ พลวา, มม โคโณ พลวา’’ติ วิวทิตฺวา ‘‘กิํ โน วิวาเทน, ปาเชตฺวา ชานิสฺสามา’’ติ อจิรวตีตีเร สกฏํ วาลุกาย ปูเรตฺวา โคเณ โยชยิํสุฯ ตสฺมิํ ขเณ ภิกฺขูปิ นฺหายิตุํ ตตฺถ คตา โหนฺติฯ พฺราหฺมณา โคเณ ปาเชสุํฯ สกฏํ นิจฺจลํ อฏฺฐาสิ, นทฺธิวรตฺตา ปน ฉิชฺชิํสุฯ ภิกฺขู ทิสฺวา วิหารํ คนฺตฺวา ตมตฺถํ สตฺถุ อาโรจยิํสุฯ สตฺถา, ‘‘ภิกฺขเว , พาหิรา เอตา นทฺธิวรตฺตา, โย โกจิ เอตา ฉินฺทเตว, ภิกฺขุนา ปน อชฺฌตฺติกํ โกธนทฺธิญฺเจว ตณฺหาวรตฺตญฺจ ฉินฺทิตุํ วฏฺฏตี’’ติ วตฺวา อิมํ คาถมาห –

[398]

‘‘เฉตฺวา นทฺธิํ วรตฺตญฺจ, สนฺทานํ สหนุกฺกมํ;

อุกฺขิตฺตปลิฆํ พุทฺธํ, ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณ’’นฺติฯ

ตตฺถ นทฺธินฺติ นยฺหนภาเวน ปวตฺตํ โกธํฯ วรตฺตนฺติ พนฺธนภาเวน ปวตฺตํ ตณฺหํฯ สนฺทานํ สหนุกฺกมนฺติ อนุสยานุกฺกมสหิตํ ทฺวาสฏฺฐิทิฏฺฐิสนฺทานํ, อิทํ สพฺพมฺปิ ฉินฺทิตฺวา ฐิตํ อวิชฺชาปลิฆสฺส อุกฺขิตฺตตฺตา อุกฺขิตฺตปลิฆํ, จตุนฺนํ สจฺจานํ พุทฺธตฺตา พุทฺธํ ตํ อหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน ปญฺจสตา ภิกฺขู อรหตฺเต ปติฏฺฐหิํสุ, สมฺปตฺตานมฺปิ สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสีติฯ

ทฺเวพฺราหฺมณวตฺถุ ปนฺนรสมํฯ

16. อกฺโกสกภารทฺวาชวตฺถุ

อกฺโกสนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต อกฺโกสกภารทฺวาชํ อารพฺภ กเถสิฯ

ตสฺส หิ ภาตุ ภารทฺวาชสฺส ธนญฺชานี นาม พฺราหฺมณี โสตาปนฺนา อโหสิฯ สา ขีปิตฺวาปิ กาสิตฺวาปิ ปกฺขลิตฺวาปิ ‘‘นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสา’’ติ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิฯ สา เอกทิวสํ พฺราหฺมณปริเวสนาย ปวตฺตมานาย ปกฺขลิตฺวา ตเถว มหาสทฺเทน อุทานํ อุทาเนสิฯ