12. องฺกุรวตฺถุ

ติณโทสานีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา ปณฺฑุกมฺพลสิลายํ วิหรนฺโต องฺกุรํ อารพฺภ กเถสิฯ วตฺถุ ‘‘เย ฌานปฺปสุตา ธีรา’’ติ (ธ. ป. 181) คาถาย วิตฺถาริตเมวฯ วุตฺตญฺเหตํ ตตฺถ อินฺทกํ อารพฺภฯ โส กิร อนุรุทฺธตฺเถรสฺส อนฺโตคามํ ปิณฺฑาย ปวิฏฺฐสฺส อตฺตโน อาภตํ กฏจฺฉุมตฺตกํ ภิกฺขํ ทาเปสิฯ ตทสฺส ปุญฺญํ องฺกุเรน ทสวสฺสสหสฺสานิ ทฺวาทสโยชนิกํ อุทฺธนปนฺติํ กตฺวา ทินฺนทานโต มหปฺผลตรํ ชาตํฯ ตสฺมา เอวมาหฯ เอวํ วุตฺเต สตฺถา, ‘‘องฺกุร, ทานํ นาม วิเจยฺย ทาตุํ วฏฺฏติ, เอวํ ตํ สุเขตฺเต สุวุตฺตพีชํ วิย มหปฺผลํ โหติฯ ตฺวํ ปน ตถา นากาสิ, เตน เต ทานํ น มหปฺผลํ ชาต’’นฺติ อิมมตฺถํ วิภาเวนฺโต –

‘‘วิเจยฺย ทานํ ทาตพฺพํ, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํ;

วิเจยฺย ทานํ สุคตปฺปสตฺถํ,

เย ทกฺขิเณยฺยา อิธ ชีวโลเก;

เอเตสุ ทินฺนานิ มหปฺผลานิ,

พีชานิ วุตฺตานิ ยถาสุเขตฺเต’’ติฯ (เป. ว. 329) –

วตฺวา อุตฺตริมฺปิ ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมา คาถา อภาสิ –

[356]

‘‘ติณโทสานิ เขตฺตานิ, ราคโทสา อยํ ปชา;

ตสฺมา หิ วีตราเคสุ, ทินฺนํ โหติ มหปฺผลํฯ

[357]

‘‘ติณโทสานิ เขตฺตานิ, โทสโทสา อยํ ปชา;

ตสฺมา หิ วีตโทเสสุ, ทินฺนํ โหติ มหปฺผลํฯ

[358]

‘‘ติณโทสานิ เขตฺตานิ, โมหโทสา อยํ ปชา;

ตสฺมา หิ วีตโมเหสุ, ทินฺนํ โหติ มหปฺผลํฯ

[359]

‘‘ติณโทสานิ เขตฺตานิ, อิจฺฉาโทสา อยํ ปชา;

ตสฺมา หิ วิคติจฺเฉสุ, ทินฺนํ โหติ มหปฺผล’’นฺติฯ

ตตฺถ ติณโทสานีติ สามากาทีนิ ติณานิ อุฏฺฐหนฺตานิ ปุพฺพณฺณาปรณฺณานิ เขตฺตานิ ทูเสนฺติ, เตน ตานิ น พหุผลานิ โหนฺติฯ เอวํ สตฺตานมฺปิ อนฺโต ราโค อุปฺปชฺชนฺโต สตฺเต ทูเสติ, เตน เตสุ ทินฺนํ มหปฺผลํ น โหติ ฯ ขีณาสเวสุ ทินฺนํ ปน มหปฺผลํ โหติฯ เตน วุตฺตํ –