ตสฺมา ฆราวาสา นาเมเต ทุราวาสา ทุกฺขา อาวสิตุํ, เตเนว การเณน ทุกฺขาติ อตฺโถฯ ทุกฺโข สมานสํวาโสติ คิหิโน วา หิ เย ชาติโคตฺตกุลโภเคหิ ปพฺพชิตา วา สีลาจารพาหุสจฺจาทีหิ สมานาปิ หุตฺวา ‘‘โกสิ ตฺวํ, โกสฺมิ อห’’นฺติอาทีนิ วตฺวา อธิกรณปสุตา โหนฺติ, เต อสมานา นาม, เตหิ สทฺธิํ สํวาโส ทุกฺโขติ อตฺโถฯ ทุกฺขานุปติตทฺธคูติ เย วฏฺฏสงฺขาตํ อทฺธานํ ปฏิปนฺนตฺตา อทฺธคู, เต ทุกฺเข อนุปติตาวฯ ตสฺมา น จทฺธคูติ ยสฺมา ทุกฺขานุปติตภาโวปิ ทุกฺโข อทฺธคูภาโวปิ, ตสฺมา วฏฺฏสงฺขาตํ อทฺธานํ คมนตาย อทฺธคู น ภเวยฺย, วุตฺตปฺปกาเรน ทุกฺเขน อนุปติโตปิ น ภเวยฺยาติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน โส ภิกฺขุ ปญฺจสุ ฐาเนสุ ทสฺสิเต ทุกฺเข นิพฺพินฺทนฺโต ปญฺโจรมฺภาคิยานิ ปญฺจ อุทฺธมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ ปทาเลตฺวา อรหตฺเต ปติฏฺฐหีติฯ

วชฺชิปุตฺตกภิกฺขุวตฺถุ ฉฏฺฐํฯ

7. จิตฺตคหปติวตฺถุ

สทฺโธติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต จิตฺตคหปติํ อารพฺภ กเถสิฯ วตฺถุ พาลวคฺเค ‘‘อสนฺตํ ภาวนมิจฺเฉยฺยา’’ติ คาถาวณฺณนาย วิตฺถาริตํฯ คาถาปิ ตตฺเถว วุตฺตาฯ วุตฺตญฺเหตํ ตตฺถ (ธ. ป. อฏฺฐ. 1.74) –

‘‘กิํ ปน, ภนฺเต, เอตสฺส ตุมฺหากํ สนฺติกํ อาคจฺฉนฺตสฺเสวายํ ลาภสกฺกาโร อุปฺปชฺชติ, อุทาหุ อญฺญตฺถ คจฺฉนฺตสฺสาปิ อุปฺปชฺชตี’’ติฯ ‘‘อานนฺท, มม สนฺติกํ อาคจฺฉนฺตสฺสาปิ อญฺญตฺถ คจฺฉนฺตสฺสาปิ ตสฺส อุปฺปชฺชเตวฯ อยญฺหิ อุปาสโก สทฺโธ ปสนฺโน สมฺปนฺนสีโล, เอวรูโป ปุคฺคโล ยํ ยํ ปเทสํ ภชติ, ตตฺถ ตตฺเถวสฺส ลาภสกฺกาโร นิพฺพตฺตตี’’ติ วตฺวา อิมํ คาถมาห –

[303]

‘‘สทฺโธ สีเลน สมฺปนฺโน, ยโสโภคสมปฺปิโต;

ยํ ยํ ปเทสํ ภชติ, ตตฺถ ตตฺเถว ปูชิโต’’ติฯ (ธ. ป. อฏฺฐ. 1.74);