อถสฺส ชเล กุมุทานิ อภิรูปานิ อุทกปคฺฆรนฺตานิ วิย อุปฏฺฐหิํสุ, อิตรานิ อคฺคคฺเคสุ ปริมิลาตานิ ฯ โส ‘‘อนุปาทิณฺณกํ ชรา เอวํ ปหรติ, อุปาทิณฺณกํ กิํ ปน น ปหริสฺสตี’’ติ สุฏฺฐุตรํ อนิจฺจลกฺขณาทีนิ อทฺทสฯ สตฺถา ‘‘ปากฏีภูตํ อิทานิ อิมสฺส ภิกฺขุโน กมฺมฏฺฐาน’’นฺติ ญตฺวา คนฺธกุฏิยํ นิสินฺนโกว โอภาสํ มุญฺจิ, โส ตสฺส มุขํ ปหริฯ อถสฺส ‘‘กิํ นุ โข เอต’’นฺติ โอโลเกนฺตสฺส สตฺถา อาคนฺตฺวา สมฺมุเข ฐิโต วิย อโหสิฯ โส อุฏฺฐาย อญฺชลิํ ปคฺคณฺหิฯ อถสฺส สตฺถา สปฺปายํ สลฺลกฺเขตฺวา อิมํ คาถมาห –

[285]

‘‘อุจฺฉินฺท สิเนหมตฺตโน, กุมุทํ สารทิกํว ปาณินา;

สนฺติมคฺคเมว พฺรูหย, นิพฺพานํ สุคเตน เทสิต’’นฺติฯ

ตตฺถ อุจฺฉินฺทาติ อรหตฺตมคฺเคน อุจฺฉินฺทฯ สารทิกนฺติ สรทกาเล นิพฺพตฺตํฯ สนฺติมคฺคนฺติ นิพฺพานคามิํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํฯ พฺรูหยาติ วฑฺฒยฯ นิพฺพานญฺหิ สุคเตน เทสิตํ, ตสฺมา ตสฺส มคฺคํ ภาเวหีติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน โส ภิกฺขุ อรหตฺเต ปติฏฺฐหิฯ

สุวณฺณการตฺเถรวตฺถุ นวมํฯ

10. มหาธนวาณิชวตฺถุ

อิธ วสฺสนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต มหาธนวาณิชํ นาม อารพฺภ กเถสิฯ

โส กิร พาราณสิโต กุสุมฺภรตฺตานํ วตฺถานํ ปญฺจ สกฏสตานิ ปูเรตฺวา วณิชฺชาย สาวตฺถิํ อาคโต นทีตีรํ ปตฺวา ‘‘สฺเว นทิํ อุตฺตริสฺสามี’’ติ ตตฺเถว สกฏานิ โมเจตฺวา วสิฯ รตฺติํ มหาเมโฆ อุฏฺฐหิตฺวา วสฺสิฯ นที สตฺตาหํ อุทกสฺส ปูรา อฏฺฐาสิฯ นาคราปิ สตฺตาหํ นกฺขตฺตํ กีฬิํสุฯ กุสุมฺภรตฺเตหิ วตฺเถหิ กิจฺจํ น นิฏฺฐิตํฯ วาณิโช จินฺเตสิ – ‘‘อหํ ทูรํ อาคโตฯ สเจ ปุน คมิสฺสามิ, ปปญฺโจ ภวิสฺสติฯ อิเธว วสฺสญฺจ เหมนฺตญฺจ คิมฺหญฺจ มม กมฺมํ กโรนฺโต วสิตฺวา อิมานิ วิกฺกิณิสฺสามี’’ติฯ