ตสฺสตฺโถ – จตุนฺนํ วจีทุจฺจริตานํ วชฺชเนน วาจานุรกฺขี อภิชฺฌาทีนํ อนุปฺปาทเนน มนสา จ สุฏฺฐุ สํวุโต ปาณาติปาตาทโย ปชหนฺโต กาเยน จ อกุสลํ น กยิราฯ เอวํ เอเต ตโย กมฺมปเถ วิโสธเยฯ เอวํ วิโสเธนฺโต หิ สีลกฺขนฺธาทีนํ เอสเกหิ พุทฺธาทีหิ อิสีหิ ปเวทิตํ อฏฺฐงฺคิกมคฺคํ อาราเธยฺยาติฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ

สูกรเปตวตฺถุ ฉฏฺฐํฯ

7. โปฏฺฐิลตฺเถรวตฺถุ

โยคา เวติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต โปฏฺฐิลํ นาม เถรํ อารพฺภ กเถสิฯ

โส กิร สตฺตนฺนมฺปิ พุทฺธานํ สาสเน เตปิฏโก ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ ธมฺมํ วาเจสิฯ สตฺถา จินฺเตสิ – ‘‘อิมสฺส ภิกฺขุโน ‘อตฺตโน ทุกฺขนิสฺสรณํ กริสฺสามี’ติ จิตฺตมฺปิ นตฺถิ สํเวเชสฺสามิ น’’นฺติฯ ตโต ปฏฺฐาย ตํ เถรํ อตฺตโน อุปฏฺฐานํ อาคตกาเล ‘‘เอหิ, ตุจฺฉโปฏฺฐิล, วนฺท, ตุจฺฉโปฏฺฐิล, นิสีท, ตุจฺฉโปฏฺฐิล, ยาหิ, ตุจฺฉโปฏฺฐิลา’’ติ วทติฯ อุฏฺฐาย คตกาเลปิ ‘‘ตุจฺฉโปฏฺฐิโล คโต’’ติ วทติฯ โส จินฺเตสิ – ‘‘อหํ สาฏฺฐกถานิ ตีณิ ปิฏกานิ ธาเรมิ, ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ อฏฺฐารส มหาคเณ ธมฺมํ วาเจมิ, อถ ปน มํ สตฺถา อภิกฺขณํ, ‘ตุจฺฉโปฏฺฐิลา’ติ วเทติ, อทฺธา มํ สตฺถา ฌานาทีนํ อภาเวน เอวํ วเทตี’’ติฯ โส อุปฺปนฺนสํเวโค ‘‘ทานิ อรญฺญํ ปวิสิตฺวา สมณธมฺมํ กริสฺสามี’’ติ สยเมว ปตฺตจีวรํ สํวิทหิตฺวา ปจฺจูสกาเล สพฺพปจฺฉา ธมฺมํ อุคฺคณฺหิตฺวา นิกฺขมนฺเตน ภิกฺขุนา สทฺธิํ นิกฺขมิฯ ปริเวเณ นิสีทิตฺวา สชฺฌายนฺตา นํ ‘‘อาจริโย’’ติ น สลฺลกฺเขสุํฯ โส วีสโยชนสตมคฺคํ คนฺตฺวา เอกสฺมิํ อรญฺญาวาเส ติํส ภิกฺขู วสนฺติ, เต อุปสงฺกมิตฺวา สงฺฆตฺเถรํ วนฺทิตฺวา, ‘‘ภนฺเต, อวสฺสโย เม โหถา’’ติ อาหฯ อาวุโส, ตฺวํ ธมฺมกถิโก, อมฺเหหิ นาม ตํ นิสฺสาย กิญฺจิ ชานิตพฺพํ ภเวยฺย, กสฺมา เอวํ วเทสีติ? มา, ภนฺเต, เอวํ กโรถ, อวสฺสโย เม โหถาติฯ เต ปน สพฺเพ ขีณาสวาวฯ อถ นํ มหาเถโร ‘‘อิมสฺส อุคฺคหํ นิสฺสาย มาโน อตฺถิเยวา’’ติ อนุเถรสฺส สนฺติกํ ปหิณิฯ โสปิ นํ ตเถวาหฯ