‘‘สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขาติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ;

อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยา’’ติฯ

ตตฺถ ทุกฺขาติ ปฏิปีฬนฏฺเฐน ทุกฺขาฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวฯ

ทุกฺขลกฺขณวตฺถุ ตติยํฯ

4. อนตฺตลกฺขณวตฺถุ

ตติยคาถายปิ เอเสว นโยฯ เกวลญฺหิ เอตฺถ ภควา เตสํ ภิกฺขูนํ ปุพฺเพ อนตฺตลกฺขเณ อนุยุตฺตภาวํ ญตฺวา, ‘‘ภิกฺขเว, สพฺเพปิ ขนฺธา อวสวตฺตนฏฺเฐน อนตฺตา เอวา’’ติ วตฺวา อิมํ คาถมาห –

[279]

‘‘สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตาติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ;

อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยา’’ติฯ

ตตฺถ สพฺเพ ธมฺมาติ ปญฺจกฺขนฺธา เอว อธิปฺเปตาฯ อนตฺตาติ ‘‘มา ชียนฺตุ มา มียนฺตู’’ติ วเส วตฺเตตุํ น สกฺกาติ อวสวตฺตนฏฺเฐน อนตฺตา อตฺตสุญฺญา อสฺสามิกา อนิสฺสราติ อตฺโถฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวาติฯ

อนตฺตลกฺขณวตฺถุ จตุตฺถํฯ

5. ปธานกมฺมิกติสฺสตฺเถรวตฺถุ

อุฏฺฐานกาลมฺหีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปธานกมฺมิกติสฺสตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิฯ

สาวตฺถิวาสิโน กิร ปญฺจสตา กุลปุตฺตา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา อรญฺญํ อคมํสุฯ เตสุ เอโก ตตฺเถว โอหียิฯ อวเสสา อรญฺเญ สมณธมฺมํ กโรนฺตา อรหตฺตํ ปตฺวา ‘‘ปฏิลทฺธคุณํ สตฺถุ อาโรเจสฺสามา’’ติ ปุน สาวตฺถิํ อคมํสุฯ เต สาวตฺถิโต โยชนมตฺเต เอกสฺมิํ คามเก ปิณฺฑาย จรนฺเต ทิสฺวา เอโก อุปาสโก ยาคุภตฺตาทีหิ ปติมาเนตฺวา อนุโมทนํ สุตฺวา ปุนทิวสตฺถายปิ นิมนฺเตสิฯ